EESC info

In een verkennend advies over het 30-jarige bestaan van de eengemaakte markt schaart het EESC zich achter het voorstel van de Commissie om een EU-fonds voor investeringen in cruciale groene-technologieprojecten op te richten, in plaats van ervoor te kiezen de mededingingsregels te versoepelen

Een versoepeling van de staatssteunregels om het Europese bedrijfsleven te wapenen tegen de concurrentie uit de VS als gevolg van de Inflation Reduction Act (wet ter vermindering van de inflatie), zou de verhoudingen tussen de rijkere lidstaten, zoals Duitsland, dat zijn bedrijven kan subsidiëren, en de lidstaten met minder financiële armslag die zich dergelijke maatregelen niet kunnen veroorloven, scheeftrekken, zo beklemtoont het EESC in een nieuw advies, waarin het de balans opmaakt van 30 jaar eengemaakte markt en alvast vooruitblikt.

“Een Europees soevereiniteitsfonds is de beste manier om een nieuwe impuls te geven aan het Europese industriebeleid en investeringen in groene technologieën”, aldus rapporteur Felipe Medina Martín van de EESC-groep Werkgevers, die ook benadrukte dat de huidige regels voor staatssteun op de schop moeten.

“Er moet worden nagedacht over de criteria voor de toekenning van staatssteun en de gevolgen en het nut daarvan”, zo betoogde de rapporteur. “We weten dat sommige sectoren konden profiteren van staatssteun en van afwijkingen van de regels en vrijstellingen, terwijl andere die kans niet kregen. Voeg daarbij nog de ongelijkheid tussen de lidstaten en je krijgt enorme verschillen in concurrentievermogen binnen de EU.”

In het EESC-advies wordt benadrukt dat de eengemaakte markt ontegenzeggelijk een van de grootste politieke, economische en sociale verwezenlijkingen van de EU is, maar dat zij zich voortdurend moet blijven aanpassen aan de veranderende realiteit en klaar moet zijn om toekomstige uitdagingen het hoofd te bieden.

Op de eerste plaats moet er oog zijn voor open strategische autonomie: voorziening en handel, energie en kritieke grondstoffen moeten absolute prioriteit krijgen. Overeenkomsten met landen die dezelfde beginselen en waarden delen zijn in dit verband zeker het overwegen waard.

Het is in de ogen van het EESC zorgwekkend dat het binnen de eengemaakte markt de lidstaten zijn die zorgen voor de meeste regeldruk, en dat nationale regels soms van kracht worden voordat er sprake is van initiatieven op EU-niveau, wat harmonisatie in de weg staat en tot verstoringen van de eengemaakte markt kan leiden. Om dit te voorkomen dringt het EESC erop aan dat de EU proactiever en sneller met wetgeving komt.

Vanuit het oogpunt van de werknemers zou het EESC graag zien dat maatregelen ter bevordering van het concurrentievermogen en de duurzaamheid van bedrijven gepaard gaan met maatregelen om de kwaliteit van het werk te beschermen en om ervoor te zorgen dat de rechten van burgers worden geëerbiedigd, consumenten worden beschermd en eerlijke voorwaarden voor kleinere bedrijven worden gecreëerd.

“De wereld verandert en als we de nieuwe geopolitieke uitdagingen het hoofd willen bieden dan zal waarschijnlijk ook het paradigma dat de afgelopen 30 jaar gold voor de eengemaakte markt radicaal moeten veranderen”, zo onderstreepte corapporteur Angelo Pagliara van de EESC-groep Werknemers. “Als we ons concurrentievermogen daadwerkelijk willen behouden, dan moeten we sociale, fiscale, en alle mogelijke andere vormen van dumping bestrijden, aangezien dumping de concurrentie ondermijnt.”

Dit overkoepelend advies zal worden gevolgd door adviezen waarin specifieke kwesties met betrekking tot de interne markt aan bod komen. (dm)

Op de Werelddag voor veiligheid en gezondheid op het werk 2023 heeft het Europees Economisch en Sociaal Comité de Europese Unie opgeroepen om bindende wetgeving aan te nemen ter preventie van psychosociale risico’s op het werk. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat onzeker werk een zware tol eist van de geestelijke gezondheid van werknemers.

Op 27 april heeft het EESC zijn advies over Onzeker werk en geestelijke gezondheid gepresenteerd tijdens een debat met Joaquín Pérez Rey, staatssecretaris van Arbeid en Sociale Economie van Spanje.

De rapporteur voor het advies, José Antonio Moreno Díaz, herhaalde dat er duidelijk bewijs is dat onzeker werk het risico op mentale gezondheidsproblemen bij werknemers verhoogt en dat het daarom een probleem voor de volksgezondheid is.

Onzeker werk houdt o.a. in dat mensen niet weten of zij hun baan behouden, worden uitgebuit door middel van tijdelijke contracten, lange werkdagen maken en hun werktijden niet zelf kunnen plannen. Het is een schending van de grondrechten van werknemers en moet in al zijn vormen bestreden en uitgebannen worden. Daarom heeft het EESC ervoor gepleit om bindende wetgeving op EU-niveau aan te nemen en om de richtlijn inzake veiligheid en gezondheid op het werk (89/391/EEG) verder te ontwikkelen en te actualiseren.

“We hebben een hoogwaardige werkomgeving nodig die niet leidt tot lichamelijk of geestelijk lijden. De EU moet een specifieke richtlijn inzake psychosociale risico's aannemen”, aldus Moreno Díaz.

EESC-voorzitter Oliver Röpke zei: “Ons Comité wil zijn steentje bijdragen aan de verwezenlijking van de sociale agenda van de EU en aan de opbouw van een duurzaam en concurrerend Europa van de 21e eeuw. Dit betekent ook dat de EU moet zorgen voor fatsoenlijke omstandigheden op de arbeidsmarkt, de werknemersparticipatie moet ondersteunen en de strijd tegen onzeker werk moet aanbinden.” (ll)

Een van de topprioriteiten van de gehandicaptenbeweging, de Europese gehandicaptenkaart, zal mensen met een handicap in staat stellen hun grondrecht op vrij verkeer in de EU op dezelfde voet uit te oefenen als mensen zonder handicap.

Het EESC is ingenomen met het initiatief van de Europese Commissie voor de invoering van een Europese gehandicaptenkaart, waarmee mensen met een handicap worden geholpen om zich vrij binnen de Europese Unie te verplaatsen en er te verblijven.

In een advies dat het tijdens zijn zitting van april heeft goedgekeurd, heeft het EESC er echter op gewezen dat het succes van de kaart zal afhangen van de wederzijdse erkenning van de gehandicaptenstatus tussen de EU-landen, wat momenteel niet het geval is en waardoor personen met een handicap geen gebruik kunnen maken van steunmaatregelen wanneer zij naar andere landen reizen. Dit is een fundamentele schending van hun vrijheid van verkeer, wat een kernwaarde van de EU is.

De rapporteur van het advies, Ioannis Vardakastanis, zei: “We hebben nu eerste- en tweederangs Europese burgers, waarbij eersterangsburgers degenen zijn die zich vrij van de ene naar de andere lidstaat kunnen bewegen om te reizen, werken of studeren, of om zich daar te vestigen, en de tweederangsburgers degenen zijn die dat niet kunnen. De Europese gehandicaptenkaart zal deze barrières doorbreken.”

Het EESC merkt in zijn advies op dat de Europese gehandicaptenkaart een oude wens en een topprioriteit van de gehandicaptenbeweging is. Het beveelt aan dat de kaart wordt ingevoerd door middel van een verordening, omdat dit een geschikter instrument is om ervoor te zorgen dat de kaart consequent en universeel wordt toegepast en om verschillen in de uitvoering op nationaal niveau te voorkomen.

Er zijn ook aanvullende maatregelen nodig om het vervoer, diensten en gebouwen voor iedereen toegankelijk te maken. Bovendien moeten de aan de kaart verbonden persoonsgegevens worden beschermd door de voorschriften inzake gegevensbescherming. Op die manier zal de kaart fungeren als een Europees gehandicaptenpaspoort.

Het EESC denkt dat de lidstaten er met de kaart toe worden verplicht de huidige, hoofdzakelijk op een medische benadering gebaseerde stelsels te verbeteren en meer in overeenstemming te brengen met de modellen van het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap.

Om ervoor te zorgen dat de kaart een succes wordt roept het EESC op om personen met een handicap en hun vertegenwoordigende organisaties volledig te betrekken bij alle fases van de invoering van de kaart, en bij het monitoringsproces.

Ook dringt het erop aan dat de Europese gehandicaptenkaart en de Europese parkeerkaart twee aparte kaarten blijven. Dit zou het voor personen met een handicap gemakkelijker maken om het openbaar vervoer te gebruiken en toegang te krijgen tot openbare diensten. (ll)

Het EESC is van mening dat de voorstellen van de Commissie ter versterking van de sociale dialoog in de lidstaten en de EU op het juiste moment komen en noodzakelijk zijn, maar dringt aan op bijkomende maatregelen. Er moet meer worden gedaan om het nationale overleg met de sociale partners, de dekkingsgraad van collectieve onderhandelingen op nationaal en Europees niveau en de tenuitvoerlegging van overeenkomsten met sociale partners te verbeteren.

Het Europees Economisch en Sociaal Comité is ingenomen met het initiatief dat de Europese Commissie onlangs heeft genomen om de sociale dialoog in de EU te versterken en bevorderen. Het heeft echter ook gewezen op problemen die moeten worden aangepakt om ervoor te zorgen dat de sociale dialoog op nationaal en Europees niveau constructief en doeltreffend is.

In het tijdens de zitting van april goedgekeurde advies analyseert het EESC de recente mededeling van de Commissie over de versterking van de sociale dialoog en het voorstel voor een aanbeveling van de Raad over dit onderwerp.

Het EESC waarschuwt ervoor om de positieve resultaten die dankzij de sociale dialoog zijn bereikt, als vanzelfsprekend te beschouwen en beveelt de Commissie aan om succesvolle nationale, regionale en sectorale modellen te onderzoeken en na te gaan waarom deze succesvol zijn geworden.

“Het initiatief van de Commissie om de sociale dialoog te versterken, moet worden toegejuicht. Tegelijkertijd worden in ons advies verdere maatregelen aanbevolen, zoals het verbeteren van de tripartiete sociale dialoog op nationaal niveau, het verhogen van de dekkingsgraad van collectieve onderhandelingen en het opstellen van duidelijke regels voor de tenuitvoerlegging van overeenkomsten tussen sociale partners door middel van richtlijnen van de Raad”, aldus de rapporteur van het advies, Pekka Ristelä.

Volgens het EESC moeten bij een effectieve sociale dialoog representatieve en legitieme sociale partners betrokken zijn die over kennis en technische vaardigheden beschikken en tijdig toegang hebben tot informatie. Er is ook politieke wil nodig en bereidheid om aan de sociale dialoog deel te nemen. De autonomie en de rechten van de sociale partners, zoals het recht op vrijheid van vereniging en collectieve onderhandelingen, moeten worden gerespecteerd en er moet een gunstig juridisch en institutioneel kader zijn.

“Wij zijn van mening dat de voorgestelde aanbeveling het proces adequaat kan ondersteunen, mits zij duidelijke en doeltreffende toezichtsbepalingen bevat, zoals oorspronkelijk door de Commissie was voorgesteld. Uit de discussie tussen de lidstaten blijkt dat dit van meet af aan een probleem is geweest. De definitieve tekst van de aanbeveling zal een lakmoesproef zijn voor de echte politieke wil om het proces daadwerkelijk te versterken,” zei corapporteur Maryia Mincheva.

Om te voorkomen dat de tripartiete sociale dialoog in sommige lidstaten meer formeel dan inhoudelijk is, stelt het EESC voor om een doeltreffend gemeenschappelijk kader voor de betrokkenheid van de sociale partners op nationaal niveau in het leven te roepen. Het EESC raadt de Commissie aan in te grijpen als de sociale partners niet op een constructieve manier bij de dialoog worden betrokken.

Het EESC merkt op dat de civiele dialoog, die een breder scala aan belanghebbenden en onderwerpen behelst, een afzonderlijk proces is. Dit onderscheid moet ook worden gemaakt bij de ondersteuning van capaciteitsopbouw voor de sociale partners en het maatschappelijk middenveld. (ll)

Tijdens zijn aprilzitting heeft het Europees Economisch en Sociaal Comité een advies goedgekeurd over de impact van de metaverse op de samenleving. In het advies wordt benadrukt dat de EU snel moet inspelen op de kansen en risico’s die gepaard gaan met de metaverse, wil zij een inclusieve en veilige virtuele omgeving kunnen waarborgen.

Het is al duidelijk geworden dat de metaverse kosteneffectieve oplossingen, een snellere productie, betere kwaliteit, terugdringing van risico’s en een grotere efficiëntie kan opleveren. Ook het milieu zou er wel bij kunnen varen doordat mensen gemakkelijker op afstand kunnen werken en minder behoefte hebben aan fysieke reizen, met een lagere koolstofuitstoot tot gevolg.

Martin Böhme, EESC-rapporteur voor dit advies: “De metaverse en virtuele werelden zullen ons leven ingrijpend beïnvloeden. Er liggen kansen in het verschiet, maar we moeten ook anticiperen op mogelijke valkuilen.”

Virtuele werelden zoals de metaverse brengen diverse risico’s met zich mee, met name voor kinderen en kwetsbare personen. Het Comité roept platformexploitanten op strikte controlemechanismen in te voeren om schadelijke inhoud te filteren en te verwijderen alsook waarborgen om intimidatie, misbruik en uitbuitend gedrag te voorkomen. Gebruikers maken zich ook zorgen over verslaving, privacy en geestelijke gezondheidsproblemen.

Welllicht is de huidige wetgeving niet toereikend voor de regulering van virtuele werelden. De EU-instellingen moeten ervoor zorgen dat de wetgeving en belastingheffing in de reële wereld gerespecteerd worden in de metaverse. Ook moeten er nieuwe maatregelen worden getroffen om in de specifieke behoeften van de metaverse te voorzien.

In het advies staat dat de industriële metaverse grote kansen inhoudt voor Europese bedrijven die hun activiteiten willen optimaliseren, gegevens willen verzamelen en hun prestaties willen verbeteren. Industriële uitdagingen zijn onder andere het scheppen van een groter draagvlak voor deze nieuwe technologieën, het omscholen van werknemers en het waarborgen van ethische en veilige ervaringen.

“Het bouwen van metaverses voor bedrijven vergt speciale competenties, en Europa moet zich inzetten om weer een gastvrije gemeenschap voor onderzoekers te worden, willen we op kop blijven lopen”, aldus Hervé Jeannin, corapporteur van het EESC.

Het EESC werkt momenteel aan een tweede advies over de metaverse, dat in de tweede helft van dit jaar goedgekeurd zal worden. (gb)

Duurzaam vervoer op lange termijn is mogelijk, maar alleen als de mensen, de industrie en de vervoerssector zich achter twee doelstellingen scharen: een emissiereductie van 90 % in de vervoerssector tegen 2050 en de toezegging dat zij de overeengekomen manieren en middelen gebruiken om het eindresultaat te bereiken.

Dit is de boodschap in het EESC-advies van Stefan Back en Mateusz Szymański dat tijdens de zitting van 27 april 2023 is goedgekeurd.

Om de langetermijndoelstelling te bereiken, namelijk groen vervoer, "moet de transitie aantrekkelijk en realistisch zijn, en dus aanvaardbaar voor burgers en bedrijven vanuit drie oogpunten: financieel, sociaal en praktisch", aldus de heer Back.

"Dit is de enige manier waarop de samenleving de overstap actief kan ondersteunen, anders dreigt niet alleen mislukking, maar in het ergste geval sociale onrust", voegde de heer Szymanski hieraan toe.

In het bijzonder stelt het EESC dat aan bepaalde voorwaarden moet zijn voldaan, wil de transitie kans van slagen hebben.

In de eerste plaats moet het bedrijfsleven het gevoel hebben dat het niet met kosten wordt opgezadeld en dat het concurrentievermogen behouden blijft, zowel binnen als buiten de EU.

Ten tweede moeten werknemers de transitie als aanvaardbaar ervaren en de mogelijkheid krijgen om zich op een sociaal aanvaardbare manier aan de nieuwe arbeidsomstandigheden aan te passen.

Ten derde moeten burgers, zowel in steden als op het platteland, tegen redelijke kosten en onder goede algemene voorwaarden kunnen rekenen op toegankelijkheid en mobiliteit. (mp)

Het EESC heeft opnieuw verzocht om een herziening van het Europees Semester en dringt aan op een EU-verordening om de betrokkenheid van het maatschappelijk middenveld bij de cyclus verplicht te stellen.

In een advies dat tijdens de zitting van april werd besproken en goedgekeurd, benadrukt het EESC dat economische hervormingen ook gebaseerd moeten zijn op sociale factoren en niet langer alleen op economische indicatoren. Het EESC vindt ook dat het proces rond landspecifieke aanbevelingen moet worden herzien zodat lidstaten gestimuleerd worden om bij de implementatie ervan het voortouw te nemen.

Het Europees Semester is de halfjaarlijkse cyclus van coördinatie van het economisch, sociaal en begrotingsbeleid van de lidstaten, waarbij tevens wordt toegezien op de nationale plannen voor herstel en veerkracht. Het Semester speelt al sinds de invoering ervan in 2011 een belangrijke rol, maar vertoont ook aanzienlijke tekortkomingen.

Het EESC pleit in zijn advies voor een hervorming van het Europees Semester: het moet transparanter, democratischer en doeltreffender worden en maatschappelijke organisaties moeten er meer bij worden betrokken. Concreet doet het EESC de volgende aanbevelingen:

• de bestaande systemen van indicatoren moeten vernieuwd en aangevuld en op elkaar afgestemd worden om de evaluatieprocedures te helpen verbeteren;
• de landspecifieke aanbevelingen, een van de belangrijkste instrumenten van het Semester, moeten een looptijd van drie jaar krijgen, met jaarlijkse evaluaties en herzieningen, en de uitvoering ervan moet worden gekoppeld aan de EU-begroting; dat is de beste stimulans om voor naleving te zorgen;
• sociale partners en maatschappelijke organisaties moeten erbij worden betrokken via een gestructureerde formele raadplegingsprocedure en een specifiek orgaan dat rechtens met deze taak wordt belast. In dit proces moet ook voor bestaande nationale sociaal-economische raden een relevante rol zijn weggelegd;
• de beginselen en algemene kenmerken van een gestructureerde en permanente participatie van maatschappelijke organisaties in de verschillende fasen van het Europees Semester zouden moeten worden vastgelegd in een EU-verordening.

Perscommuniqué

Het volledige advies (tk)

De oorlog in Oekraïne heeft aanzienlijke grensoverschrijdende milieuschade aangericht en baart daarmee grote zorgen. Het EESC dringt erop aan dat de Russische daden strafbaar worden gesteld op grond van EU-wetgeving en benadrukt dat bescherming van het milieu noodzakelijk is om de grondrechten te kunnen waarborgen.

De Oekraïense ecosystemen zijn zwaar getroffen: bossen zijn op grote schaal vernietigd en de lucht en het water zijn verontreinigd. Dit vormt een bedreiging voor de rijke biodiversiteit, de ecosystemen, de volksgezondheid en de landbouwproductie van het land. Het EESC pleit er samen met het Europees Parlement voor om ecocide als strafbaar feit in de EU-wetgeving op te nemen zodat Rusland ter verantwoording kan worden geroepen en toekomstige milieurampen kunnen worden voorkomen.

Rapporteur Ozlem Yildirim: “Het EESC benadrukt dat het milieu dringend beter moet worden beschermd om de grondrechten in de Europese Unie en daarbuiten te waarborgen. Deze kwestie is nog prangender door de zware milieuschade die de oorlog in Oekraïne heeft veroorzaakt.”

Het Comité dringt ook aan op maatregelen om deze gevolgen te documenteren en te meten, zodat wettelijke bescherming kan worden gewaarborgd, de verantwoordelijken aansprakelijk kunnen worden gesteld en een rechtvaardig herstel na de oorlog kan worden gegarandeerd dat in overeenstemming is met internationale normen.

Het recht op een gezond milieu is essentieel voor het sociale en economische welzijn van burgers, aangezien veel banen afhankelijk zijn van een gezond klimaat. Het EESC dringt er bij de lidstaten en instellingen van de EU op aan om de bestaande wettelijke instrumenten en inspanningen ter bescherming van het recht op een gezond milieu te versterken, vooral gezien de fragiele staat van de ecosystemen die door het conflict in Oekraïne aan het licht is gekomen. (ks)

De leden zagen een geavanceerd ecosysteem dat het milieu beschermt, economisch succesvol is, praktijken van de circulaire economie in de landbouw aanmoedigt en de sociale cohesie bevordert.

Op 5 mei bezocht een delegatie van leden van het Europees Economisch en Sociaal Comité Wildpoldsried, een dorp voor duurzame energie in de Duitse regio Allgäu.

Het dorp staat bekend om zijn succes met lokaal geproduceerde, hernieuwbare energie en brede publieke participatie.

De EESC-leden waren onder de indruk van de infrastructuur van het dorp, met onder meer windturbines, een biogasinstallatie, een warmtekrachtkoppelingsinstallatie met een lokaal verwarmingsnetwerk en een fotovoltaïsch systeem met een batterij.

De innovatieve en duurzame benadering in Wildpoldsried is bij uitstek een voorbeeld van een geavanceerd ecosysteem dat het milieu beschermt, economisch succesvol is, praktijken van de circulaire economie in de landbouw aanmoedigt en de sociale cohesie bevordert.

Dit bezoek was van bijzonder belang voor het EESC, aangezien het de EU-instellingen adviseert over kwesties met betrekking tot het maatschappelijk middenveld en probeert de kloof tussen maatschappelijke betrokkenheid en EU-beleid te overbruggen. (ks)