EOKE info

Στη στήλη μας με τίτλο «Μία ερώτηση προς...» ζητούμε από τα μέλη της ΕΟΚΕ να απαντήσουν σε μια επίκαιρη ερώτηση που έχει, κατά τη γνώμη μας, εξέχουσα σημασία.

Ζητήσαμε από τον Peter Schmidt, πρόεδρο του τμήματος «Γεωργία, αγροτική ανάπτυξη και περιβάλλον» (ΝΑΤ) να μοιραστεί με τους αναγνώστες του EESC Info τις απόψεις του σχετικά με τη νοοτροπία που επικρατεί όσον αφορά τα τρόφιμα και την κατανάλωσή τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

EESC info: Τα εστιατόρια και τα μπαρ παρέμειναν κλειστά κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Πώς επηρεάζει αυτή η κατάσταση τους παραγωγούς τροφίμων, τους προμηθευτές, τους εστιάτορες, τη νοοτροπία που σχετίζεται με τα τρόφιμα και την κατανάλωσή τους; Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να επιστρέψουν όλοι στην εργασία;

Peter Schmidt, πρόεδρος του τμήματος ΝΑΤ: Οι παραγωγοί τροφίμων, η βιομηχανία μεταποίησης τροφίμων και οι λιανοπωλητές τροφίμων υφίστανται πιέσεις ακόμα και υπό φυσιολογικές συνθήκες. Όλοι προσδοκούν ικανοποιητικό εφοδιασμό τροφίμων υψίστης ποιότητας σε εικοσιτετράωρη βάση.

Το ευχάριστο νέο μέσα στον ζόφο της πανδημίας είναι ότι ο εφοδιασμός τροφίμων στην Ευρώπη λειτουργεί καλά ακόμα και σε περιόδους κρίσης! Η αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων είναι ομολογουμένως αυτή που λειτούργησε καλύτερα κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης. Δεν υπήρξε ούτε μία στιγμή όπου τα ράφια τροφίμων στις αγορές της Ευρώπης να έμειναν άδεια.

Ωστόσο, η πανδημία ανέδειξε ορισμένες προϋπάρχουσες αδυναμίες στις οποίες δεν είχε επιδειχθεί προηγουμένως η δέουσα προσοχή. Θα ήθελα να παραθέσω συνοπτικά τρεις τέτοιες αδυναμίες.

Ένα πρόβλημα που σύντομα κατέστη εμφανές αφορά την απασχόληση των εργαζομένων συγκομιδής στη γεωργία, ενώ ένα άλλο αφορά τη δομή της βιομηχανίας κρέατος.

Και στις δύο περιπτώσεις, η παραγωγή βασιζόταν σε φθηνό εργατικό δυναμικό, πρωτίστως από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και από μετανάστες (ή υπηκόους τρίτων χωρών), με κατάχρηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων στην Ευρώπη και με άσκηση τεράστιας πίεσης στις τιμές των γεωργικών προϊόντων και των ειδών διατροφής.

Οι περιορισμοί στις μετακινήσεις και τα άλλα περιοριστικά μέτρα διατάραξαν αυτές τις αλυσίδες εφοδιασμού. Ταυτόχρονα, αποκαλύφθηκαν οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης και εργασίας αυτών των ανθρώπων, Αυτές οι συνθήκες οδήγησαν επίσης σε αλυσίδες μόλυνσης και εξάρσεις της νόσου. Στην περίπτωση της βιομηχανίας κρέατος, αυτό ώθησε τη γερμανική κυβέρνηση να λάβει κανονιστικά μέτρα για την προστασία των εργαζομένων.

Ο τρίτος τομέας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων που αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα είναι το τομέας της φιλοξενίας και της εστίασης, και γενικότερα το σύνολο της παγκόσμιας βιομηχανίας τουρισμού.

Στις περισσότερες χώρες, οι επιχειρήσεις του κλάδου είναι κλειστές λόγω απαγορεύσεων, περιορισμών στην κυκλοφορία ή στις μετακινήσεις και αναστολής δραστηριοτήτων για ολόκληρο τον κλάδο. Χιλιάδες επιχειρήσεις αγωνίζονται για την επιβίωσή τους ή βρίσκονται στο χείλος της εξαφάνισης.

Εκατομμύρια εργαζόμενοι έχουν τεθεί σε προσωρινή αργία ή ενταχθεί σε προγράμματα διατήρησης θέσεων εργασίας ή έχουν χάσει τη δουλειά τους. Πολλές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις ξεκίνησαν αναδιαρθρώσεις και απολύσεις. Το μέλλον του κλάδου είναι αβέβαιο και η ανάκαμψη αναμένεται μακρά και δύσκολη.

Θα πρέπει λοιπόν το συντομότερο δυνατόν:

• να εξασφαλιστεί η ταχεία έγκριση και εφαρμογή του Σχεδίου ανάκαμψης της ΕΕ: οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να περιμένουν άλλο·
• να τεθεί η φιλοξενία και ο τουρισμός στον πυρήνα των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και με στόχο τη διάσωση όσο το δυνατόν περισσότερων θέσεων εργασίας, την οικονομική στήριξη του κλάδου και την επίτευξη ταχείας, πλην όμως ασφαλούς και συντονισμένης ανάκαμψης και χαλάρωσης των ταξιδιωτικών περιορισμών·
• να παραταθούν όλα τα έκτακτα μέτρα ―όπως τα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας― τουλάχιστον μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2021, εξασφαλίζοντας δίκαια επιδόματα για όλους τους εργαζομένους, συμπεριλαμβανομένων των εποχικών και των προσωρινών εργαζομένων·
• να αυξηθούν οι πληρωμές των επιδομάτων μερικής ανεργίας σε 100%·
• να εφαρμοστεί και να επιβληθεί δεόντως η νομοθεσία της ΕΕ όσον αφορά τα δικαιώματα των διασυνοριακών και των εποχικών εργαζομένων, ιδίως το δικαίωμα ίσης αμοιβής για εργασία ίσης αξίας στον ίδιο τόπο, μεταξύ άλλων μέσω εθνικών και διασυνοριακών συντονισμένων και κοινών επιθεωρήσεων εργασίας·
• να επιδιωχθεί ένα νέο βιώσιμο μοντέλο τουρισμού μέσω της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της στρατηγικής «από το αγρόκτημα στο πιάτο».

Κάθε χρηματοπιστωτική στήριξη, όπως κρατικές ενισχύσεις, δάνεια ή φοροαπαλλαγές, πρέπει να χορηγείται μόνο σε επιχειρήσεις που:

• προστατεύουν την απασχόληση/δημιουργούν αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας και σέβονται τα δικαιώματα των εργαζομένων και τις συλλογικές συμβάσεις·
• δεν είναι καταχωρημένες σε φορολογικούς παραδείσους και κατέβαλλαν ανέκαθεν το μερίδιο που τους αναλογεί σε φόρους και κοινωνικές εισφορές·
• συμφωνούν να διακόψουν τις πληρωμές μερισμάτων, τις επαναγορές μετοχών και τα δικαιώματα προαίρεσης κατά τη διάρκεια της κρίσης.

Κάθε μήνα παρουσιάζουμε έναν προσκεκλημένο-έκπληξη — μια προσωπικότητα που μας λέει την άποψή της για την επικαιρότητα και φέρνει μια νέα πνοή ώστε να ανοίξει τους ορίζοντές μας, να μας εμπνεύσει και να στρέψει την προσοχή μας στον κόσμο του σήμερα. Για την παρούσα έκδοση του Φεβρουαρίου, έχουμε την ευχαρίστηση να υποδεχτούμε δύο προσωπικότητες από διαφορετικούς χώρους ―τον πολιτισμό και την ενημέρωση― που μπορούν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα τι συμβαίνει γύρω μας και να μας εμψυχώσουν κατά κάποιον τρόπο. Πρόκειται για την Hélène Theunissen, κυρία του βελγικού θεάτρου και κινηματογράφου, και τον Nicolas Gros-Verheyde, βαθύ γνώστη και παρατηρητή της ευρωπαϊκής πολιτικής.

Ηθοποιός, σκηνοθέτρια, δραματουργός, η Hélène Theunissen έχει ερμηνεύσει, εδώ και τριάντα και πλέον χρόνια, περί τους εκατό ρόλους στα περισσότερα γαλλόφωνα θέατρα του Βελγίου. Έχει εμφανιστεί και στη Γαλλία. Στο ενεργητικό της είναι η σκηνοθεσία και δραματουργία δέκα παραστάσεων, με πιο πρόσφατες το Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας του William Shakespeare, στην αίθουσα Théâtre des Martyrs, και Les Murs murmurent (Οι τοίχοι ψιθυρίζουν) σε κείμενο και ερμηνεία της Babetida Sadjo, στην αίθουσα Théâtre Le Public στις Βρυξέλλες. Ως ηθοποιός συμμετείχε σε αρκετές ταινίες μεγάλου μήκους, μεταξύ των οποίων το Girl του Lukas Dhont, καθώς και στη σειρά Unité 42, παραγωγή της RTBF στο Βέλγιο.

Γάλλος δημοσιογράφος, ανταποκριτής στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, ο Nicolas Gros-Verheyde είναι γνωστός και χαίρει εκτίμησης στο ευρωπαϊκό περιβάλλον για τις γνώσεις του επί των ευρωπαϊκών υποθέσεων και επί της εξωτερικής πολιτικής. Ανταποκριτής για το Sud-Ouest (πρώην Ouest France και France-Soir), δημιούργησε το 2008 τη διαδικτυακή πλατφόρμα B2-Brussels2, τον πρώτο γαλλόφωνο διαδικτυακό ειδησεογραφικό ιστότοπο για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις, τα στρατηγικά και αμυντικά ζητήματα της ΕΕ και το έργο της ευρωπαϊκής διπλωματίας. Είναι επίσης συγγραφέας του εγχειριδίου Κοινή Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας. Γιατί η Ευρώπη δικαιούται να έχει άμυνα. (ehp)

Οι καλλιτέχνες αποτελούν μέρος των παράπλευρων απωλειών αυτής της πανδημίας. Τα θέατρα είναι κλειστά, παρά τα μικρά προσωρινά ανοίγματα. Πολλοί ηθοποιοί, σκηνοθέτες, μουσικοί, χορευτές και τεχνικοί σκηνής βρίσκονται χωρίς εργασία σε αυτές τις απροσδόκητες συνθήκες. Αυτό έχει ως κύρια συνέπεια να νιώθουν αβέβαιοι για το μέλλον, αλλά και ιδιαίτερα απογοητευμένοι.
Ο καλλιτέχνης που δεν μπορεί να δημιουργήσει αισθάνεται κενός και άχρηστος.

Σε όσους νομίζουν ότι μπορούμε να αξιοποιήσουμε αυτήν την περίοδο για να διαβάσουμε, να γράψουμε, να επεξεργαστούμε ξανά κάποια έργα μας ή να δουλέψουμε πάνω σε νέα, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η έμπνευση δεν έρχεται κατά παραγγελία. Σε ένα κλίμα ανασφάλειας και άγχους, ο καλλιτέχνης έχει λιγότερη έμπνευση. Αυτός ο «υποχρεωτικός», ο «επιβεβλημένος» ελεύθερος χρόνος είναι πολύ δύσκολο να αξιοποιηθεί διότι έχει «παγώσει» και δεν τον έχουμε ορίσει οικειοθελώς. Οι καλλιτέχνες είναι ψυχικά καταβεβλημένοι εξαιτίας αυτής της κατάστασης· και όσο πιο πολύ αυτή διαρκεί, τόσο πιο καταβεβλημένοι ψυχικά αισθάνονται. Είναι η τρίτη φορά μέσα σ’ έναν χρόνο που κλείνουν τα θέατρα και ακυρώνονται και τα υπόλοιπα θεάματα.
 
Έπειτα, υπάρχουν και οι οικονομικές συνέπειες. Είναι αλήθεια ότι το επίδομα αναστολής εργασίας κάπως βοηθά, αλλά πρόκειται για πολύ σχοινοτενή και με πολύπλοκη εφαρμογή διοικητικά μέτρα. Τα χρήματα αργούν να μπουν στους τραπεζικούς λογαριασμούς και το επίδομα αυτό καλύπτει μόνο ένα μέρος του μισθού. Κατά συνέπεια, πολλοί καλλιτέχνες βρίσκονται σε επισφαλή οικονομική κατάσταση.
 
Όσο για τον επαναπρογραμματισμό των παραστάσεων, οι θιασάρχες «πνίγονται» και πρέπει να επιλέξουν ποιες παραστάσεις από όσες ακυρώθηκαν εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης θα μεταθέσουν στις επόμενες καλλιτεχνικές σεζόν. Τα δε νέα καλλιτεχνικά εγχειρήματα θα είναι τα τελευταία που θα ληφθούν υπόψη. Υπάρχει πραγματική συμφόρηση στο θέατρο, την όπερα, τον κινηματογράφο και στον τομέα των εκδηλώσεων. Κυριαρχεί ανασφάλεια ως προς το μέλλον και η κατάσταση αυτή προκαλεί άγχος.

Είναι δε σχεδόν αδύνατο να καταφέρει κάποιος να παραμείνει οργανωμένος σε αυτό το κλίμα αβεβαιότητας.
 
Όταν ακούμε στα ΜΜΕ ότι δεν ανήκουμε στους «εργαζομένους σε θέσεις κρίσιμης σημασίας» στην κοινωνία το βρίσκουμε εξαιρετικά προσβλητικό και θεωρούμε ότι αμφισβητούνται όλοι όσοι εργάζονται στον κλάδο του πολιτισμού. Έχω επενδύσει όλη μου τη ζωή στη δουλειά μου και όταν ακούω ότι το κράτος θεωρεί ότι όλη αυτή η ενασχόληση δεν είναι «κρίσιμης σημασίας», νιώθω θλίψη και απογοήτευση. Κάπως έτσι, οι καλλιτέχνες βρισκόμαστε σε μια κατάσταση πολύ δυσάρεστη οικονομικά και ψυχολογικά.
 
Πώς θα αποκτήσουμε ξανά κρίσιμη σημασία
 
Υπάρχουν όμως και θετικά στοιχεία όπως η μεγάλη αλληλεγγύη που επιδεικνύεται μεταξύ των καλλιτεχνών. Επίσης, ορισμένοι καλλιτέχνες αξιοποίησαν τις νέες τεχνολογίες μέσω νέων μορφών έκφρασης. Χρειάστηκε να επινοηθούν νέοι τρόποι ύπαρξης. Ωστόσο, δεν θα αντικαταστήσουμε ποτέ την πραγματική παρουσία ενός καλλιτέχνη επί σκηνής. Αυτό που είναι συναρπαστικό σε ένα ζωντανό θέαμα είναι η μοναδική και εξαίσια μέθεξη που συντελείται με σάρκα και οστά με το κοινό. Η φυσική παρουσία τόσο του καλλιτέχνη όσο και του κοινού είναι απαραίτητες για να προκύψει αυτή η στιγμή καλλιτεχνικής χάριτος.
 
Ο κόσμος αρχίζει να νιώθει την έλλειψη του πολιτισμού και αυτό είναι επίσης θετικό. Όταν ανοίξουν ξανά οι πολιτιστικοί χώροι, πιστεύω ότι το κοινό θα δράσει με άλλο τρόπο, διότι θα έχει συνειδητοποιήσει πόσο ζωτικός είναι ο πολιτισμός και ότι οι καλλιτέχνες είναι απαραίτητοι για τη συλλογική ελευθερία και πρόοδο. Ίσως μάλιστα ο κόσμος να τον αποζητήσει ―και το ελπίζω― περισσότερο κι από πριν.
 
Στην κρίση αυτή, τα πράγματα είναι δύσκολα στον χώρο μας για όλες τις ηλικίες, αλλά η κατάσταση είναι ακόμη πιο δραματική για τους νέους. Αυτή τη στιγμή, στο Σχολή δουλεύω με τους φοιτητές μου, τους μαθητευόμενους ηθοποιούς, χωρίς καν να βλέπουμε το πρόσωπό τους. Υποφέρουν πολύ και αισθάνονται μεγάλη απογοήτευση. Για όσους μόλις αποφοίτησαν, τίποτα δεν μπορεί να τους προσφερθεί προς το παρόν. Δεν έχουν πλέον πρόσβαση στα επαγγελματικά δίκτυα και θα χρειαστούν πολλή στήριξη μετά την κρίση.
 
Όμως η διακοπή αυτή έχει πλήξει όλες τις γενιές καλλιτεχνών, γιατί όσο μεγαλύτερη είναι η πείρα μας, τόσο μεγαλύτερη είναι η επιθυμία μας να είμαστε επί σκηνής. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία φοβούνται ότι δεν θα τους δοθούν ποτέ ξανά ευκαιρίες· ότι αυτή περίοδος στέρησης θα σημάνει το τέλος της καριέρας τους.
 
Παλεύουμε ο καθένας και η καθεμία με το δικό απόθεμα ενέργειας. Ορισμένοι έχουν καταρρακωθεί και δεν έχουν άλλη έμπνευση και υπάρχουν και άλλοι που έχουν διπλάσια ενέργεια και προσπαθούν να κάνουν πράγματα πάση θυσία ― λ.χ. με τη βοήθεια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των νέων τεχνολογιών. Κι έπειτα, υπάρχουν άτομα, όπως εγώ, που μια μέρα έχουν ενέργεια και την επόμενη μέρα δεν έχουν καθόλου.

Hélène Theunissen

Τα μέτρα που λαμβάνονται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες εν ονόματι της Υγείας θα μπορούσαν να έχουν ένα παράπλευρο θύμα: το κράτος δικαίου

Ίσως η εμφάνιση της COVID‑19 τον Φεβρουάριο-Μάρτιο 2020 να αποτέλεσε έκπληξη για όλους και να χρειάστηκε να ληφθούν κατεπειγόντως μέτρα εκ των ενόντων, ωστόσο αυτό δεν ισχύει σήμερα. Μπορεί να είναι δικαιολογημένη η λήψη δραστικών μέτρων για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης στον τομέα της υγείας. Ωστόσο, τα μέτρα πρέπει να είναι πιο προορατικά και, πάνω απ’ όλα, να ελέγχονται καλύτερα και με δημοκρατικό τρόπο. Πράγμα που δεν ισχύει προς το παρόν.

Τις περισσότερες φορές, τα μέτρα λαμβάνονται στα πεταχτά, από την εκτελεστική αρχή, την επόμενη των συμβουλίων άμυνας ή επιτροπών διαλόγου κ.λπ., η σύνθεση των οποίων παραμένει μυστήριο, και μάλιστα χωρίς πραγματική διαβούλευση (δηλαδή με πρότερη ενημέρωση και χρόνο για μελέτη) με τους εταίρους (κοινωνικούς, οικονομικούς, πολιτικούς) και χωρίς καμία απόφαση του εθνικού τους κοινοβουλίου.

Ορισμένες θεμελιώδεις αρχές ―από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) ή από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων― αναστέλλονται έτσι σαφέστατα, επ’ αόριστον. Η ελευθερία του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι (άρθρο 11 της ΕΣΔΑ) παραβιάζεται και υπόκειται σε αυστηρούς περιορισμούς. Το δικαίωμα έκφρασης γνώμης ―με τρόπους έκφρασης όπως είναι ο κινηματογράφος και το θέατρο― καταστρατηγείται. Η ελεύθερη κυκλοφορία περιορίζεται σημαντικά: απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 18.00 (στη Γαλλία), άδειες για έξοδο από τη χώρα (στο Βέλγιο), κ.λπ. Η ελευθερία εκδηλώσεως της θρησκείας (άρθρο 9 της ΕΣΔΑ), το δικαίωμα εκπαίδευσης και το δικαίωμα προς εργασία (άρθρα 14 και 15 του Χάρτη) υπόκεινται σε αυστηρότατους περιορισμούς, για να μην αναφερθούμε και στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής (άρθρο 8 της ΕΣΔΑ).

Οι αποφάσεις αυτές εφαρμόζονται αμέσως μετά τη λήψη τους, με τρόπο εμπειρικό και κατά πολύ αυθαίρετο. Τι συνιστά υπέρτερο λόγο ώστε να δικαιολογείται η διέλευση συνόρων και τι όχι; Επίσης, τι συνιστά ουσιαστικό λόγο και τι όχι; Εναπόκειται στις αστυνομικές αρχές, ή ακόμα και στους απλούς υπαλλήλους των αεροπορικών εταιρειών, να το ελέγξουν. Ενώ πρόκειται για ένα άκρως ευαίσθητο ζήτημα.

Σχεδόν ποτέ δεν ζητείται η γνώμη των ευρωπαϊκών αρχών. Για παράδειγμα, η επαναφορά ορισμένων συνοριακών ελέγχων δεν κοινοποιήθηκε από το Παρίσι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως προβλέπεται στον κώδικα Σένγκεν. Επίσης, όσον αφορά τα βελγικά μέτρα, με τα οποία εισάγονται εξωφρενικές διακρίσεις έναντι των ευρωπαίων εργοδοτών, ίσα που προκάλεσαν μια δειλή διαμαρτυρία της ευρωπαϊκής εκτελεστικής αρχής, που καλά καλά δεν ακουγόταν.

Όσο για τους κοινωνικούς εταίρους, όπως και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δείχνουν τρομοκρατημένοι υπό τη σπάθη της κρίσης. Όλοι φοβούνται ότι, ζητώντας την τήρηση των κανόνων, θα φανεί ότι παρακωλύουν την καταπολέμηση της επιδημίας, που πλέον έχει φτάσει να θεωρείται μείζον εθνικό ζήτημα σε καιρό πολέμου. Ωστόσο, δεν έχουμε πόλεμο. Καμία στιγμή άλλωστε, οι κυβερνήσεις δεν έκαναν χρήση αυτής της διάταξης, η οποία βρίσκεται στο υφιστάμενο θεσμικό τους οπλοστάσιο αρκετά καλά πλαισιωμένη.

Δεν έγινε καν επίκληση της διάταξης παρέκκλισης από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, του περίφημου άρθρου 15, με την εξαίρεση ορισμένων κρατών. Οι παλαιές δημοκρατίες της ευρωπαϊκής ηπείρου δεν τόλμησαν για λόγους συμβολισμού. Πραγματική «καραντίνα» όπως το έγραψε ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μονπελιέ Frédéric SUDRE, ένας από τους καλύτερους ειδικούς της ΕΣΔΑ.

Ο κόσμος, ασφαλώς, ανέχεται για την ώρα τα πλήγματα στη δημοκρατία, τις παραβιάσεις του κράτους δικαίου. Ωστόσο, αν και δεν είναι ορατή, η ζημιά γίνεται. Όλα αυτά θα μπορούσαν να προκαλέσουν ξεσπάσματα οργής, απρόβλεπτα αλλά και εκρηκτικά. Θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ολίσθηση, στις επόμενες εκλογές, προς τον πιο ακραίο λαϊκισμό. Αλλά, πάνω απ’ όλα, θα μπορούσαν να δώσουν ισχυρά επιχειρήματα στους αντιπάλους της ευρωπαϊκής ενότητας, τόσο εντός όσο και εκτός της ηπείρου. Η συμπεριφορά της Ρωσίας έναντι του επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Josep Borrell, στις 5 Φεβρουαρίου στη Μόσχα, δεν είναι τυχαία. Είναι καιρός να ανασυνταχθούμε.

Nicolas Gros-Verheyde

Αρχισυντάκτης B2 – bruxelles2.eu