KESE info

Fid-9 ta’ Diċembru, il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) ippremja lil ħames organizzazzjonijiet u assoċjazzjonijiet mingħajr skop ta’ qligħ li l-proġetti klimatiċi kreattivi u ta’ ispirazzjoni tagħhom jippromovu tranżizzjoni ġusta u ekoloġika għal ekonomija b’livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju u reżiljenti għat-tibdil fil-klima.

Il-premju ta’ EUR 50 000 tqassam bejn il-ħames proġetti rebbieħa. L-assoċjazzjoni Belġjana Nanniet għall-Klima rebħet l-ewwel premju ta’ EUR 14 000. L-erba’ assoċjazzjonijiet l-oħra rċevew EUR 9 000 kull waħda.

L-erba’ finalisti kklassifikaw f’dan l-ordni: l-assoċjazzjoni Katalana tal-Inġiniera Mingħajr Fruntieri (Spanja); l-assoċjazzjoni Rumena Workshop Mingħajr Fruntieri; l-istudio tal-ippjanar urban Sloven Prostorož; u n-network ta’ NGOs Estonjani – Moviment Ekoloġiku Estonjan/Fond Estonjan għan-Natura u ċ-Ċentru tal-Liġi Ambjentali tal-Estonja.

Matul iċ-ċerimonja tal-għoti tal-premji li saret online u fi Brussell, il-President tal-KESE, Christa Schweng, ferħet lill-ħames rebbieħa u lill-kandidati kollha li applikaw: “Il-proġetti li rċevejna juru valur u kreattività f’diversi oqsma relatati mal-klima. Aħna nemmnu bis-sħiħ li proġetti bħal dawn se jgħinu biex jinkisbu n-newtralità klimatika u tranżizzjoni ġusta. Bħala sostenitur b’saħħtu tal-Patt Ekoloġiku Ewropew, il-KESE huwa għalkollox konvint li jeħtieġ li ċ-ċittadini u n-negozji jitqiegħdu fil-qalba tat-tranżizzjoni ekoloġika u li jiġi żgurat li ħadd ma jitħalla jibqa’ lura.”

Il-Viċi President tal-KESE għall-Komunikazzjoni, Cillian Lohan, qal: “Biex nindirizzaw it-tibdil fil-klima hemm bżonn li l-partijiet kollha tas-soċjetà jipparteċipaw b’mod attiv. U jeħtieġ li ngħaddu mill-konsultazzjoni u impenn minn fuq għal isfel għal mudell ta’ kodisinn, kokreazzjoni u awtonomizzazzjoni. Stejjer pożittivi bħall-proġetti tar-rebbieħa tagħna jagħtu xhieda ta’ dan il-kodisinn u l-kokreazzjoni. Dawn il-proġetti jinvolvu wkoll lin-nies u lill-organizzazzjonijiet. Din ir-rikkezza ta’ ideat tagħtina tama li l-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima mhijiex mitlufa.”

IR-REBBIEĦA TAL-PREMJU GĦAS-SOĊJETÀ ĊIVILI 2021
Ir-rebbieħa ta’ dis-sena hija assoċjazzjoni ta’ nanniet mir-Reġjun Fjamming tal-Belġju. L-assoċjazzjoni Grootouders voor het Klimaat (Nanniet għall-klima) tgħid li l-għan tagħha huwa li tħalli dinja aħjar u aktar sostenibbli għan-neputijiet tal-membri. Bil-kampanja tagħha It-tfaddil tagħna għall-futur tagħhom, l-assoċjazzjoni tħeġġeġ lin-nanniet Belġjani, li jirrappreżentaw madwar 2,4 miljun persuna, biex jitfgħu t-tfaddil tagħhom, li jammonta għal madwar EUR 910 biljun f’assi, fi proġetti aktar sostenibbli.

Il-kampanja hija mmirata wkoll lejn is-settur finanzjarju u l-gvern, tħeġġeġ imġiba sostenibbli mill-investituri u mill-istituzzjonijiet u tappella biex dawn jagħmlu l-qabża lejn finanzi sostenibbli. Tippromovi wkoll il-litteriżmu finanzjarju fost l-istudenti. L-assoċjazzjoni trid tenfasizza r-rwol essenzjali li jistgħu jaqdu l-anzjani fl-azzjoni klimatika.

Huwa u jaċċetta l-premju, il-kelliem tal-assoċjazzjoni Grootouders voor het Klimaat, Guy De Koninck, qal: “Huwa unur għalina li qed nirċievu dan il-premju flimkien ma’ erba’ proġetti eċċellenti oħra. Ninsabu mħassba dwar il-pjaneta. Smajna l-bikja taż-żgħażagħ u ngħaqadna mal-mixjiet tagħhom għall-futur. Jekk il-flus idawwru d-dinja, id-dinja issa qed iddur fid-direzzjoni l-ħażina. Jeħtieġ li ndawruha fid-direzzjoni t-tajba u dan huwa l-għan tal-kampanja tagħna. Il-flus li għandna jistgħu jikkontribwixxu għall-bidla. Dan huwa l-messaġġ li bgħatna lill-gvernijiet, lill-banek u lin-nanniet l-oħra. Li rbaħna dal-premju huwa ta’ appoġġ morali u finanzjarju importanti għall-kampanja tagħna.”

Ir-rebbieħa tat-tieni premju hija l-assoċjazzjoni Spanjola Associació Catalana Enginyeria Sense Fronteres (Assoċjazzjoni Katalana tal-Inġiniera Mingħajr Fruntieri). Fi żmien meta 11 % tal-unitajiet domestiċi Spanjoli qed jitħabtu mal-faqar enerġetiku, din l-assoċjazzjoni Katalana qed tiġġieled għall-ġustizzja klimatika abbażi tad-drittijiet tal-bniedem. L-assoċjazzjoni tinkludi lil dawk il-persuni li qed jiffaċċjaw il-faqar enerġetiku f’dibattiti kontinwi dwar l-emerġenzi klimatiċi u l-għan tagħha huwa li tawtonomizza lill-persuni żvantaġġati biex jeżerċitaw id-dritt fundamentali tagħhom li jkollhom aċċess għal utilitajiet bażiċi.

L-assoċjazzjoni Rumena Ateliere Fara Frontiere (Workshop Mingħajr Fruntieri) rċeviet it-tielet premju. Il-proġett educlick tagħha jindirizza l-inġustizzja soċjali u jissensibilizza dwar il-vantaġġi tal-ekonomija ċirkolari. L-assoċjazzjoni timpjega persuni marġinalizzati biex jirrinnovaw l-iskart ta’ tagħmir elettriku u elettroniku. Hija tagħmel ukoll donazzjonijiet ta’ tagħmir lil skejjel f’żoni żvantaġġati u lil organizzazzjonijiet li jaħdmu ma’ tfal vulnerabbli.

Ir-raba’ premju ngħata lill-istudio tal-ippjanar urban Sloven Prostorož, li mmobilizza lir-residenti tal-belt kapitali tas-Slovenja, Ljubljana, biex jaġixxu kontra l-effetti tat-tibdil fil-klima f’belthom – waħda mill-bliet tad-dinja fejn it-tisħin qed iseħħ b’rata mgħaġġla. Il-proġett Hot Spots stieden lin-nies jimmarkaw l-aktar postijiet sħan tal-belt fuq mappa diġitali u rċieva kontribut kbir dwar x’irid isir biex tiġi evitata s-sħana żejda.

Il-ħames premju ngħata lin-network ta’ NGOs Estonjani Estonian Green Movement/Estonian Fund for Nature u l-Estonian Environmental Law Centre li qed jiġġieled għal bidla fil-perċezzjonijiet dwar l-enerġija rinnovabbli f’pajjiż li għandu waħda mill-ikbar impronta tal-karbonju fl-UE. In-network ħoloq pjattaforma għal djalogu bejn il-partijiet kollha dwar it-tranżizzjoni tal-enerġija fil-Grigal tal-Estonja, fejn l-industrija taż-żejt tax-shale ser ikollha tiġi elimnata gradwalment, proċess li ma ntlaqax b’ħafna entużjażmu.

DWAR IL-PREMJU GĦAS-SOĊJETÀ ĊIVILI 2021
It-tema ta’ din is-sena – Azzjoni Klimatika – ġibdet għexieren ta’ kandidati minn 24 pajjiż. Kien hemm firxa wiesgħa ta’ proġetti li ġew sottomessi, u li enfasizzaw approċċi innovattivi li l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-individwi qed jimplimentaw biex jindirizzaw l-emerġenza klimatika.

Il-premju wera r-rwol kritiku li jaqdi l-livell lokali biex tinkiseb in-newtralità klimatika sal-2050, kif imwiegħed mill-UE fil-Patt Ekoloġiku Ewropew. Il-KESE jittama li l-premju tiegħu jħeġġeġ lis-soċjetà ċivili tikkontribwixxi biex l-ekonomiji lokali jsiru aktar ekoloġiċi u biex jinbidlu r-regoli, l-imġiba u s-sistemi li wassluna fix-xifer tal-kriżi klimatika.

Il-Premju għas-Soċjetà Ċivili jingħata għal “eċċellenza f’inizjattivi tas-soċjetà ċivili”. Kull sena, il-premju jkopri aspett differenti tal-ħidma tal-KESE. It-tema fl-2019 kienet l-ugwaljanza bejn il-ġeneri u t-tisħiħ tal-pożizzjoni tan-nisa. Fl-2020, il-KESE nieda Premju ta’ darba għas-Solidarjetà Ċivili, li kien iddedikat għall-ġlieda kontra l-COVID-19.

Aktar informazzjoni dwar il-Premju għas-Soċjetà Ċivili tal-2021 hija disponibbli hawnhekk. (ll)

• Ir-rebbieħa tal-Premju għas-Soċjetà Ċivili 2021, l-assoċjazzjoni “Nanniet għall-Klima”, għandha ħafna ambaxxaturi li jappoġġjaw il-ħidma tagħha. Ħafna minnhom huma magħrufa sew, iżda l-ambaxxatriċi l-aktar famuża tagħha hija Jane Goodall, ir-riċerkatriċi legendarja tax-ximpanżi u l-esperta ewlenija fid-dinja dwar l-ispeċi. Is-Sinjura Goodall intgħażlet bħala l-100 ambaxxatriċi tan-“Nanniet għall-Klima” f’Ottubru 2020.

• Kull kompjuter li, minflok jintrema’, jiġi rikondizzjonat, jiffranka 144 kg ta’ CO₂. Bejn l-2008 u l-2021, ir-rebbieħ Rumen tagħna, “Workshop mingħajr fruntieri”, irrikondizzjona u ta kważi 25 000 kompjuter – ipprova kkalkula kemm iffrankaw kg ta’ CO₂ s’issa!

• Il-proġett “Hot Spots” tar-rebbieħ Sloven tagħna jindirizza l-gżejjer ta’ sħana urbana f’Ljubljana li, kif urew il-projezzjonijiet urbani reċenti, hija destinata li ssir il-belt li qed tisħon l-aktar malajr fid-dinja. Skont il-projezzjonijiet, it-temp f’Ljubljana fl-2050 se jkun jixbah lil dak ta’ Virginia Beach, l-Istati Uniti. L-istess destin jistenna lill-Ewropa Ċentrali kollha u lill-Balkani, li huma mistennija li jaraw l-aktar żidiet notevoli fit-temperatura, bil-klima fir-reġjun issir tixbah lil dik tal-bliet ta’ Texas fl-Istati Uniti.

• L-assoċjazzjoni Spanjola “Inġiniera mingħajr fruntiera Katalonja” tiġġieled kontra l-faqar enerġetiku, billi tagħti vuċi lil dawk li jbatu l-faqar enerġetiku, li jirrappreżentaw il-11 % tal-unitajiet domestiċi Spanjoli kollha. Iċ-ċifri juru li aktar nies Spanjoli jmutu qabel iż-żmien minħabba l-faqar enerġetiku milli bl-inċidenti tal-karozzi. Fl-2019, l-għadd ta’ Ewropej li jmutu kull sena minħabba dar kiesħa kien ta’ 100 000, u aktar minn 50 miljun persuna kienu qed jgħixu fi djar b’saqaf li jqattar, u b’ħitan jew artijiet umdi. L-istess sena, qrib it-80 miljun persuna fl-UE ħallsu l-kontijiet tal-utilità tagħhom tard jew ma felħux iħallsuhom.

• Ir-rebbieħ tagħna, in-network ta’ NGOs ambjentali Estonjani, qed jippromovi l-bidla lejn sorsi ta’ enerġija rinnovabbli billi jorganizza djalogi kostruttivi bejn il-partijiet interessati kollha. Il-pijunier tal-UE fil-ġenerazzjoni tal-elettriku rinnovabbli huwa l-Iżvezja, għalkemm kemm in-Norveġja kif ukoll l-Iżlanda s’issa kellhom sehem ogħla ta’ sorsi rinnovabbli fil-provvista tal-enerġija primarja, filwaqt li Malta tinsab fil-qiegħ tal-lista mill-pajjiżi kollha tal-UE.

Missjoni ta’ tnaqqis tal-iskart: xejn ġdid fit-22

Waħda mir-rebbieħa tas-sena l-oħra tal-Premju tal-KESE għas-Solidarjetà Ċivili, Cherwell Collective mir-Renju Unit, għadha kif ingħatat premju prestiġjuż għall-klima fir-Renju Unit għall-proġett il-ġdid tagħha tal-ekonomija ċirkolari. Din il-kumpanija bbażata f’Oxford u mingħajr skop ta’ qligħ rebħet il-premju tagħna fl-2020 għall-forniment ta’ ikel lir-residenti fil-bżonn matul il-COVID, u t-tagħlim li tathom dwar kif ikabbru l-ikel tagħhom stess u jagħmlu l-aħjar użu mill-ikel żejjed kollu.

Minn dak iż-żmien ’l hawn, huma użaw il-flus tal-premju tal-KESE biex iżidu l-appoġġ tagħhom għall-persuni vulnerabbli, iżda wkoll biex jimxu ’l quddiem fil-missjoni tagħhom li jnaqqsu l-impronta tal-karbonju tal-komunità tagħhom. Huma saru s-sieħeb ewlieni fil-proġett il-ġdid ‘Waste Innovation Station Headquarters (WISH) f’Oxfordshire, ir-Renju Unit.

Il-proġett huwa viżjoni ta’ ekonomija ċirkolari fejn ma jinxtara xejn ġdid sakemm jiġu eżawriti l-għażliet kollha biex l-oġġetti jinżammu fiċ-ċirkolazzjoni. Diġà beda, b’kampanja intitolata ‘Nothing new in 22’ (Xejn ġdid fit-22), li titlob lill-individwi biex jagħmlu wegħda, f’industrija waħda biss, biex ma jixtru xejn ġdid fl-2022. Il-proġett diġà ltaqa’ b’entużjażmu kbir u kiseb rikonoxximent wiesa’ fir-Renju Unit. Fil-25 ta’ Jannar Cherwell Collective irċeviet flus mill-Fond ta’ Azzjoni Klimatika tal-Komunità Nazzjonali tal-Lotteriji, li se jiffinanzja l-proġett WISH.

Il-fundatur ta’ Cherwell Collective, Dr Emily Connally, tkellmet mal-KESE dwar id-differenza enormi li għamel dan il-premju tal-KESE meta ngħata lil din il-kumpanija mingħajr skop ta’ qligħ.

“Il-premju tal-KESE kien parti mill-ispirazzjoni għall-proġett li jmiss tagħna, u jservi bħala komplement għall-finanzjament meħtieġ għal din il-ħidma. Inħoss li ma stajniex nirnexxu mingħajr il-bibien li fetħilna dan il-premju tal-KESE. Bħala kumpanija ġdida, tana l-leġittimità u r-rikonoxximent għall-innovazzjoni tagħna. Offrielna fondi mingħajr restrizzjonijiet sabiex stajna nsaqsu lill-komunità x’riedu. Iffrankajna dawk il-fondi u ntużaw biex insegwu x-xewqat tal-utenti tagħna”, qalet Dr Connally.

Fl-istħarriġiet li saru, l-utenti żvelaw li ma kien hemm l-ebda kunsens dwar il-ħtieġa għal oġġetti tal-ikel speċifiċi, iżda pjuttost xewqa komuni li jirċievu “kwalunkwe ħaġa oħra li kienet se tintrema”.

F’konformità max-xewqat tagħhom, Cherwell Collective u l-imsieħba tagħha ħarġu bil-proġett WISH, li jilħaq aktar minn 50 000 persuna kollettivament u huwa mfassal biex jiggwida lill-komunità lejn impronta tal-karbonju imnaqqsa permezz ta’ sensibilizzazzjoni u dimostrazzjonijiet dwar kif jitnaqqas l-iskart.

WISH għandu wkoll mużew tax-xjenza interattiv, fejn kull wirja ssir mill-iskart, tinforma lill-pubbliku dwar l-impronta tal-karbonju ta’ dak l-iskart, u tipprovdi dimostrazzjonijiet kif ukoll kits tad-DIY għat-tnaqqis tal-iskart, it-tiswija tal-oġġetti, u t-tnaqqis tal-konsum/id-domanda għal linji ta’ produzzjoni ġodda.

“Nitolbu lin-nies biex iwiegħdu li jappoġġjaw ekonomija ċirkolari. Biex isewwu jew jagħtu skop ġdid lill-oġġetti, biex jgħaddu l-oġġetti tagħhom stess lil oħrajn, u fuq kollox, biex jirreżistu t-tentazzjoni li jixtru oġġetti ġodda meta hemm tant oġġetti disponibbli fil-pussess ta’ oħrajn,” qalet Dr Connally.

Nifirħulkom, Emily u Cherwell Collective! Il-KESE huwa kburi bikom, u b’umiltà ninsabu kuntenti li stajna nikkontribwixxu għall-proġett fantastiku tagħkom!

“Grootouders voor het Klimaat” (Nanniet għall-Klima) jaħsbu li dawk li għandhom ’il fuq minn 55 sena għandhom rwol ewlieni fil-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima – il-proġett rebbieħ tagħhom “It-Tfaddil tagħna għall-Ġejjieni tagħhom” iħeġġeġ lill-anzjani jinvestu flushom b’mod għaqli għall-ġid tal-pjaneta tagħna u jħallu dinja aħjar u aktar sostenibbli għan-neputijiet tagħhom. “In-nanniet” issa qed jaħdmu fuq proġetti eċċitanti oħrajn li kollha jippromovu s-solidarjetà interġenerazzjonali u l-investiment sostenibbli.

KESE info: X’ħeġġiġkom tibdew il-proġett jew l-inizjattiva tagħkom?

Guy De Koninck: L-għarfien, bħala persuni li għandna ’l fuq minn 55 sena, tar-responsabbiltà tagħna għall-klima u tas-saħħa tal-kapaċità finanzjarja kollettiva tagħna biex nikkontribwixxu għat-tranżizzjoni lejn ekonomija li ma tagħmilx ħsara lill-klima. Huwa diffiċli li nkunu nafu kif jintuża eżattament dan il-kapital, jiġifieri l-flus mfaddlin tagħna, u huwa diffiċli għalina bħala klijenti li neżerċitaw influwenza fuq dan. Fl-istess ħin, is-soċjetà teħtieġ kapital sabiex tirristruttura lilha nnifisha skont prinċipji aktar sostenibbli. Dawn iż-żewġ mekkaniżmi jistgħu jiġu kkoordinati aħjar.

Kif intlaqa’ l-proġett tagħkom? Irċevejtu xi feedback min-nies li għenuk? (Tista' tagħtina xi eżempju, jekk għandek?)

Il-kampanja li wettaqna kienet appoġġjata sew mill-istampa u minn assoċjazzjonijiet tal-anzjani, bħal NEOS, li organizzaw sessjoni ta’ ħidma magħna u inkludew pubblikazzjoni fir-rivista tal-membri tagħhom. Il-punti li qajjimna u d-diskussjonijiet dettaljati mas-settur finanzjarju u l-ministri kienu apprezzati ferm.

Kif se tużaw dan il-finanzjament speċifiku biex tipprovdu aktar għajnuna fil-komunità? Diġà qed tippjanaw xi proġetti ġodda?

Bħalissa qed naħdmu fuq gwida dwar l-investiment sostenibbli, sessjoni ta’ ħidma interġenerazzjonali għall-edukazzjoni sekondarja, u kooperazzjoni ma’ NGOs oħrajn. Irridu niżviluppaw aktar il-kampanja bi preżentazzjonijiet u sessjonijiet ta’ ħidma għall-assoċjazzjonijiet tal-anzjani u l-iskejjel, u nippromovuhom u nappoġġjawhom b’mod aktar wiesa’. Qed nikkunsidraw ukoll forom alternattivi ta’ tixrid ta’ tagħrif, bħal board game u verżjoni bil-Franċiż tal-kampanja. 

X’parir tagħti lil organizzazzjonijiet oħra dwar il-kisba ta’ riżultati minn attivitajiet u programmi bħal dawn?

Stabilixxu tim kompetenti u entużjast għall-kampanja, u għamlu biżżejjed riċerka biex issostnu l-messaġġ tagħkom. Żguraw li l-għarfien espert tat-tim tiegħek huwa rikonoxxut, iżda kkomunikaw permezz ta’ kanali modern sabiex tilħqu l-iżjed livelli bażiċi tas-soċjetà.

Kemm intom ottimisti dwar il-prospetti tal-UE biex tilħaq l-objettivi tal-Patt Ekoloġiku?

Dan huwa kontribut storikament importanti għat-tranżizzjoni ekoloġika. L-akbar sfida hija li l-objettivi jitpoġġew fil-prattika. Bħala nanniet, nixtiequ nikkontribwixxu għall-azzjoni klimatika.

B’kurżità biex jitgħallem dwar kif ir-residenti ta’ Ljubljana ħassewhom dwar is-sħana żejda f’belthom u b’riżultat tal-frustrazzjoni minħabba n-nuqqas ta’ azzjoni mill-awtoritajiet muniċipali biex jagħmlu xi ħaġa dwarha, l-istudio urban Prostorož nieda l-proġett Hot Spots u stieden liċ-ċittadini jidentifikaw l-aktar postijiet sħan tal-belt fuq mappa diġitali. B’sorpriża, il-proġett kellu rispons qawwi mir-residenti u l-midja, bi proposti konkreti dwar kif għandha tiġi indirizzata s-sħana urbana żejda. Zala Velkavrh minn Prostorož taqsam magħna s-sigriet tas-suċċess tal-proġett, kif ukoll il-pjani futuri tal-istudio.

EESC info: X’ħeġġiġkom tibdew il-proġett jew l-inizjattiva tagħkom?

Zala Velkavrh: Nofs l-inizjattiva tagħna bdiet minħabba frustrazzjoni u n-nofs l-ieħor b’kurżità. Minkejja l-fatt li l-effetti tat-tibdil fil-klima u l-effetti gżira ta’ sħana urbana kienu magħrufa tajjeb mill-gvern muniċipali, ma tantx ittieħdu miżuri. Min-naħa l-oħra, konna kurjużi biex naraw jekk u kif iċ-ċittadini ta’ Ljubljana esperjenzaw is-sħana urbana fis-sajf.

Kif intlaqa’ l-proġett tagħkom? Ksibtu xi feedback miċ-ċittadini li għintu? (Tistgħu ttuna xi eżempju, jekk għandkom?)

Ħloqna app sempliċi ħafna fuq l-internet u konna qed nistennew rispons limitat. Iżda b’sorpriża, ir-residenti ta’ Ljubljana kif ukoll il-midja wrew interess u ngħaqdu mal-inizjattiva. F’inqas minn tliet ġimgħat iċ-ċittadini żiedu 700 hot spot (postijiet jaħarqu fil-belt)!

Kif beħsiebkom tużaw dan il-finanzjament speċifiku biex tipprovdu aktar għajnuna lill-komunità? Diġà qed tippjanaw proġetti ġodda?

Se ninvestuh lura fil-belt ta’ Ljubljana. Waħda miż-żoni fejn l-effett gżira ta’ sħana urbana huwa partikolarment problematiku hija ċ-ċentru kliniku universitarju, l-akbar ċentru mediku fil-pajjiż. B’kaġun tal-COVID-19, l-ispazju pubbliku madwar il-kliniċi għandu użu ġdid – sar spazju ta’ stennija, spazju fejn il-ħaddiema jqattgħu l-pawżi tagħhom u, fi żminijiet meta l-għadd ta’ infezzjonijiet tal-COVID-19 kien aktar baxx milli hu fil-preżent, serva wkoll ta’ spazju fejn il-pazjenti ltaqgħu ma’ qrabathom. Irridu naħdmu mal-belt ta’ Ljubljana, rappreżentanti tal-kliniċi, pazjenti u ħaddiema mill-qasam tas-saħħa biex tal-inqas intejbu xi mikrospazji biex ikunu aktar friski.

X’parir tista’ tagħti lil organizzazzjonijiet oħrajn biex jiksbu r-riżultati f’attivitajiet u programmi ta’ dan it-tip?

Minflok nitkellmu dwar il-ġejjieni, ippruvajna nifhmu kif iċ-ċittadini qed jesperjenzaw l-effetti tat-tibdil fil-klima fil-preżent. Użajna lingwaġġ komuni u ffukajna fuq l-esperjenza (ħajja) ta’ kuljum ta’ persuni bil-mixi, ċiklisti u utenti oħrajn tal-ispazji pubbliċi, u r-rispons kien tajjeb ħafna. It-tibdil fil-klima m’għadux theddida astratta.  

Kemm intom ottimisti dwar il-prospetti tal-UE biex tikseb il-miri tal-Patt Ekoloġiku?

Pessimisti ħafna, minħabba l-iżviluppi tas-sena l-ġdida fir-rigward tal-Enerġija Ekoloġika u l-fatt li l-ebda pajjiż tal-UE ma kiseb il-miri stabbiliti mill-Ftehim ta’ Pariġi.

Tliet NGOs Estonjani - il-Moviment Ekoloġiku Estonjan, il-Fond Estonjan għan-Natura u ċ-Ċentru Estonjan tal-Liġi Ambjentali - xebgħu jisimgħu l-istess skużi u ddeċidew li jidħlu fix-xena u jlaqqgħu flimkien partijiet ikkonċernati differenti għal dibattitu dwar tranżizzjoni ġusta f’pajjiż li għandu waħda mill-akbar impronti tal-karbonju fid-dinja. Il-proġett ta’ komunikazzjoni tagħhom iffoka fuq ir-reġjun tal-Grigal fejn ix-shale bituminuż għadu meqjus bħala l-aqwa fost il-fjuwils u fejn il-biċċa l-kbira tal-impjiegi tiddependi fuq l-industrija tax-shale bituminuż, li se jkollha titneħħa gradwalment. Ma kienx se jkun dibattitu faċli, iżda r-riżultati kienu inkoraġġanti.

EESC info: X’ħeġġiġkom tibdew il-proġett jew l-inizjattiva tagħkom?

Madis Vasser: Il-movimenti ambjentali Estonjani kienu ilhom għal għexieren ta’ snin jappellaw għat-tneħħija gradwali tal-fjuwils fossili, iżda t-talbiet dejjem intlaqgħu bl-istess skużi - xi ngħidu dwar l-impjiegi? xi ngħidu dwar l-ekonomija? huwa diffiċli wisq, min għandu jkun responsabbli? eċċ. Għalhekk fl-2018 tliet NGOs iddeċidew li jniedu proġett konġunt biex imexxu djalogu sinifikanti bejn il-partijiet interessati kollha dwar tranżizzjoni ġusta ’l bogħod mill-fjuwil fossili ewlieni tagħna, li huwa shale bituminuż.

Kif intlaqa’ l-proġett tagħkom? Ksibtu xi feedback miċ-ċittadini li għintu? (Tistgħu tagħtuna xi eżempju, jekk għandkom?)

Intlaqa’ tajjeb - fil-fatt rappreżentanti minn kull naħa ġew flimkien biex jiddiskutu l-kwistjonijiet. Kif irrakkonta rappreżentant ta’ muniċipalità fir-reġjun tal-minjieri tax-shale bituminuż aktar tard, kien qed jistenna laqgħa ambjentali oħra inutli, iżda l-avveniment kien fil-fatt tassew sinifikanti.
Matul u wara l-proġett kellna kuntatti mill-qrib ma’ nies lokali, rappreżentanti tal-industrija u uffiċjali tal-gvern - parzjalment minħabba dan in-networking, l-Estonja kienet waħda mill-ewwel Stati Membri li ffinalizzaw il-pjan territorjali tagħhom ta’ tranżizzjoni ġusta għall-fond ta’ tranżizzjoni ġusta.

Kif beħsiebkom tużaw dan il-finanzjament speċifiku biex tipprovdu aktar għajnuna lill-komunità? Diġà qed tippjanaw proġetti ġodda?

Se nużaw il-fondi biex nespandu xi wħud mill-attivitajiet mill-proġett inizjali, bħall-koordinazzjoni ta’ network kbir ta’ NGO dwar il-klima li jrawwem il-kooperazzjoni bejn organizzazzjonijiet lokali dwar kwistjonijiet tal-klima.
L-appoġġ qed jintuża wkoll għall-iżvilupp ta’ proġetti ta’ segwitu, li issa huma ffukati aktar fuq il-livell lokali.

X’parir tista’ tagħti lil organizzazzjonijiet oħrajn biex jiksbu r-riżultati f’attivitajiet u programmi ta’ dan it-tip?

Kif iddikjarat tajjeb sessjoni ta’ taħriġ mill-programm EUKI: “idħol fix-xena” u “ħaddan il-kunflitt”. Dan ifisser li m’għandekx tibża’ tavviċina lil partijiet interessati differenti, peress li bħalissa jista’ jkun eżattament iż-żmien li jkunu qed jaħsbu fuq l-istess linji bħalek.
Iżda fl-istess ħin trid tiftakar li xi partijiet interessati jistgħu ma jafdawx lil xulxin għall-ewwel, jew ikollhom ideat differenti ħafna dwar l-aħjar riżultati ta’ din il-kooperazzjoni, għalhekk ipprepara għal kunflitti bħal dawn u aħdem permezz tagħhom minflok tevita l-kwistjonijiet.

Kemm intom ottimisti dwar il-prospetti tal-UE biex tikseb il-miri tal-Patt Ekoloġiku?

Naħseb li fl-aħħar mill-aħħar l-istat tal-ambjent se jġegħilna l-ewwel inkunu saħansitra aktar ambizzjużi minn issa, u mbagħad nilħqu dawn il-miri permezz ta’ bidliet aktar sistematiċi fl-istili tal-ħajja u l-mudelli ta’ konsum, peress li m’hemm l-ebda mod ieħor fattibbli biex intaffu l-agħar effetti tal-kriżi ekoloġika u klimatika.

Il-proġett eċċellenti “educlick” tal-Ateliere Fără Frontiere (Uffiċċji mingħajr fruntieri) tar-Rumanija jgħaqqad tnejn mis-suġġetti jaħarqu tal-lum – il-ġustizza soċjali u l-ekonomija ċirkolari – b’mod impressjonanti: dan il-proġett jimpjega persuni minn sfondi vulnerabbli biex jirrikondizzjonaw l-iskart ta’ tagħmir elettriku u elettroniku. Ladarba jiġi rikondizzjonat, it-tagħmir imbagħad jingħata lil skejjel f’żoni żvantaġġati. Costin Dragne mill-NGO jgħidilna aktar dwar il-proġett, u xi jfisser il-Premju tal-KESE għall-ħidma tagħhom.

KESE Info: X’ħeġġiġkom tibdew il-proġett tagħkom?

Costin Dragne: educlick, l-ewwel workshop tal-Ateliere Fără Frontiere, inħoloq fl-2008 biex jindirizza żewġ kwistjonijiet soċjali u ambjentali: il-possibbiltajiet baxxi li jiġu impjegati l-persuni minn sfondi vulnerabbli u n-numru għoli ta’ tagħmir elettriku u elettroniku li jispiċċa jintrema, mingħajr ma jgħaddi minn proċess ta’ riċiklar jew ta’ użu mill-ġdid.

Il-programm ta’ donazzjoni tal-kompjuter li nmexxu llum mal-iskejjel fil-pajjiż jindirizza dawn iż-żewġ kwistjonijiet soċjali direttament: jappoġġja l-edukazzjoni f’żoni żvantaġġati u fl-istess ħin, jippromovi l-kunċess ta’ użu mill-ġdid, proċess li huwa bil-qabda aktar tajjeb għall-ambjent, b’impronta tal-karbonju aktar baxxa.

Kif intlaqa’ l-proġett tagħkom? Ksibtu xi feedback miċ-ċittadini li għintu? (Tistgħu ttuna xi eżempju, jekk għandkom?)

L-iskejjel, l-NGOs u l-istituzzjonijiet pubbliċi li jipparteċipaw fil-proġetti tagħna rreaġixxew b’mod pożittiv għas-sejħa tagħna. Bl-għajnuna tagħhom, matul it-13-il sena tal-attività tagħna, aħna ħloqna network ta’ msieħba edukattivi li permezz tiegħu tajna aktar minn 23 000 kompjuter lill-iktar minn 500 000 benefiċjarju.
Ħafna mill-imsieħba edukattivi li naħdmu magħhom ġibdulna l-attenzjoni għal tagħmir ieħor li jeħtieġu sabiex jibqgħu aġġornati mal-era tad-diġitalizzazzjoni: kopjaturi, projetturi tal-vidjo, whiteboards interattivi, eċċ. Għalhekk, is-sena l-oħra bdejna niddiversifikaw l-attività tal-workshop u ppruvajna nintroduċu tipi ġodda ta’ tagħmir fil-proċess ta’ rikondizzjonar u donazzjoni lill-iskejjel.

Kif beħsiebkom tużaw dan il-finanzjament speċifiku biex tipprovdu aktar għajnuna lill-komunità? Diġà qed tippjanaw proġetti ġodda?

It-tim diġà qiegħed jaħdem biex jorganizza proġetti ġodda sabiex fl-2022, aktar minn 200 skola fir-Rumanija jiġu attrezzati b’tagħmir diġitali rikondizzjonat fil-workshop educlick. Dan l-iffinanzjar speċifiku ser jintuża biex jiġu implimentati dawn il-proġetti, speċjalment biex tiġi modernizzata l-infrastruttura tal-workshop ta’ rikondizzjonar (tagħmir ta’ protezzjoni, materjal ta’ loġistika, utensili, eċċ.).

X’parir tistgħu tagħtu lil organizzazzjonijiet oħrajn biex jiksbu r-riżultati f’attivitajiet u programmi ta’ dan it-tip?

Nemmnu li l-mudell ta’ negozju tagħna huwa wieħed li faċilment jista’ jiġi replikat fi kwalunkwe Stat Membru tal-Unjoni Ewropea, u għalhekk aħna nħeġġu lill-organizzazzjonijiet fi kwalunkwe post biex joħolqu sħubijiet sostenibbli mal-atturi privati u pubbliċi.

L-iktar pass importanti biex programmi bħal “educlick” ikollhom suċċess huwa l-kollaborazzjoni ma’ istituzzjonijiet u kumpaniji li jridu jkollhom impatt pożittiv fil-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima u d-diġitalizzazzjoni tal-edukazzjoni billi jerġa’ jintuża t-tagħmir tal-informatika mormi.

Kemm intom ottimisti dwar il-prospetti tal-UE biex tikseb il-miri tal-Patt Ekoloġiku?

L-impatt ambjentali pożittiv tas-soċjetà ċivili li rajna mill-kollegi tagħna f’pajjiżi oħra bla dubju għamilna aktar fiduċjużi fil-possibbiltajiet tal-UE li tikseb il-miri tal-Patt Ekoloġiku.

Sakemm nibqgħu nkomplu nippromovu u nitgħallmu mill-esperjenza ta’ atturi oħra fis-settur ekoloġiku, għandna kull possibbiltà li l-UE tinbidel f’mudell ta’ spazju li ma jagħmilx ħsara lill-ambjent.

Personalment, li niġu t-tielet post fil-Premju tas-Soċjetà Ċivili jżid ix-xewqa tagħna li nikkontribwixxu iktar għal dan il-għan fis-snin li ġejjin, speċjalment issa li nafu li niġu appoġġjati u mħeġġa mil-livell Ewropew.

Determinata li tbiddel il-perċezzjoni tan-nies li jesperjenzaw il-faqar enerġetiku bħala vittmi mingħajr għajnuna, l-assoċjazzjoni Katalana “Engineers Without Borders” bdiet torganizza assembleji kollettivi biex tagħti pjattaforma lil dawk bi ftit aċċess għall-enerġija jew l-ilma, u lil dawk li qed isibuha diffiċli biex iħallsu l-kontijiet. Mònica Guiteras, f’isem l-assoċjazzjoni, qaltilna kif l-assembleji pprovdew spazju sikur u viċin dawn in-nies, sabiex huma jirrealizzaw li mhumiex vittmi, iżda pjuttost il-protagonisti u l-aġenti tal-bidla fit-tranżizzjoni tal-enerġija.

EESC info: X’ħeġġiġkom tibdew il-proġett jew l-inizjattiva tagħkom?

Mònica Guiteras Blaya: L-impatt tal-faqar enerġetiku s’issa ġie indirizzat minn perspettiva ta’ protezzjoni soċjali, li ta’ spiss tirreferi għal dawk affettwati bħala vittmi, jew saħansitra bħala ħatja ta’ konsum “ħażin”. Aħna qiesna li kien meħtieġ li nintroduċu approċċ aktar trasversali, u nsaħħu l-pożizzjoni tal-familji li qed jesperjenzaw faqar enerġetiku sabiex huma jsiru protagonisti u aġenti tal-bidla fit-tranżizzjoni tel-enerġija li għaddejja bħalissa.

Kif intlaqa’ l-proġett tagħkom? Ksibtu xi feedback miċ-ċittadini li għintu? (Tistgħu ttuna xi eżempju, jekk għandkom?)

Il-parteċipanti jqisu li din l-inizjattiva hija tant meħtieġa, għaliex ħafna drabi jħossuhom impotenti fil-konfront ta’ kumpaniji kbar tal-provvista, jew jipperċepixxu l-approċċ tal-amministrazzjoni bħala wisq burokratiku. Assembleji kollettivi dwar il-faqar enerġetiku joffru lill-persuni kkonċernati spazju sikur, fil-qrib, fejn ħadd ma jiġi ġġudikat u ħadd ma jkun jaf aktar minn ħaddieħor. Huma spazji li jservu biex jinkiseb fehim aħjar dwar l-esperjenzi tal-persuni kollha, u jgħinuna biex ngħixu aħjar, b’aktar informazzjoni disponibbli u b’parteċipazzjoni attiva fis-soċjetà.

Kif beħsiebkom tużaw dan il-finanzjament speċifiku biex tipprovdu aktar għajnuna lill-komunità? Diġà qed tippjanaw proġetti ġodda?

Il-premju huwa ta’ għajnuna kbira sabiex inżidu l-kapaċità tal-proġett li jilħaq lin-nies. Għadna nsibu diffikultà biex nilħqu ħafna nies li jgħixu fil-marġni tas-soċjetà – dawk li lanqas biss jafu li jeżistu dawn l-assembleji. Il-premju se jgħinna wkoll biex nilħqu lin-nies affettwati b’modi innovattivi u sinifikanti. Dan huwa aspett li kellna nivvintaw mill-ġdid waqt il-pandemija, organizzajna assembleji b’taħlita ta’ preżenza fiżika u mill-bogħod. Wieħed mill-għanijiet prinċipali tagħna li stabbilixxejna permezz ta’ dan ir-rikonoxximent u finanzjament, huwa li naħdmu fuq l-innovazzjoni, it-tixrid, u l-komunikazzjoni bil-għan li niġbru flimkien aktar nies li jappartjenu għal gruppi differenti.

X’parir tista’ tagħti lil organizzazzjonijiet oħrajn biex jiksbu r-riżultati f’attivitajiet u programmi ta’ dan it-tip?

Għalina kien importanti li nżommu kuntatt mill-qrib mal-organizzazzjonijiet ta’ bażi, lil hinn mis-setturi li l-organizzazzjonijiet tagħna s-soltu jaħdmu fihom. Għalkemm aħna NGO ambjentali, f’dan il-proġett stabbilixxejna sħubijiet lokali ewlenin, flimkien ma’ movimenti li għandhom l-għan li jiggarantixxu akkomodazzjoni deċenti u ma’ assoċjazzjonijiet tal-viċinat.

Kemm intom ottimisti dwar il-prospetti tal-UE biex tikseb il-miri tal-Patt Ekoloġiku?

Il-ġustizzja soċjali trid tkun essenzjali biex jinkisbu dawn il-miri, għaliex hija l-unika aspett li se tagħmel it-tranżizzjoni ġusta, kif ukoll ekoloġika. Bħala soċjetà, jeħtieġ li nagħmlu sforzi kbar biex ikollna impatt fuq il-gvernijiet u l-amministrazzjonijiet f’livelli differenti sabiex niksbu l-miri billi niggarantixxu salvagwardji soċjali, kif ukoll il-parteċipazzjoni u t-tisħiħ tal-pożizzjoni taċ-ċittadini.