Σε πρόσφατη γνωμοδότησή της, η ΕΟΚΕ ζητεί να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες για να τεθούν στο στόχαστρο τα άτομα και οι οργανώσεις που υποκινούν την παραπληροφόρηση, με προτεραιότητα στην πρόληψη και όχι στη θεραπεία.
Η πανδημία COVID-19 έφερε ξεκάθαρα στο προσκήνιο την απειλή που συνιστά η παραπληροφόρηση. Σε αυτό το πλαίσιο και μετά από κριτική αξιολόγηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε έγγραφο καθοδήγησης, τον Μάιο του 2021, με στόχο την ενίσχυση του κώδικα δεοντολογίας για την παραπληροφόρηση προκειμένου να δημιουργηθεί ένας πιο διαφανής, ασφαλής και αξιόπιστος διαδικτυακός χώρος.
Σε γνωμοδότηση που εξέδωσε ως απάντηση, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι η Επιτροπή εστιάζει υπερβολικά στο περιεχόμενο και στον έλεγχο του, αλλά όχι επαρκώς σε εκείνους που υποκινούν τη διασπορά του.
«Το περιεχόμενο μεταβάλλεται συνεχώς και οι χρησιμοποιούμενες πλατφόρμες εξελίσσονται, αλλά οι κύριοι παράγοντες παραμένουν ουσιαστικά οι ίδιοι και τα κίνητρα δεν αλλάζουν», δηλώνει ο Thierry Libaert, εισηγητής της γνωμοδότησης.
Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η παραπληροφόρηση αποτελεί ακμάζουσα επιχειρηματική δραστηριότητα και επικροτεί την έμφαση που παρέχει η Επιτροπή στην αποτροπή της δυνατότητας να αποφέρει έσοδα η παραπληροφόρηση. Οι ψευδείς πληροφορίες διαδίδονται έξι φορές ταχύτερα από τις αληθείς, γίνονται συχνότερα αρεστές και κοινοποιούνται ευρύτερα, αυξάνουν τη δραστηριότητα, προσελκύουν μεγαλύτερη προσοχή και εξασφαλίζουν περισσότερους «επισκέπτες», με επακόλουθη μεγιστοποίηση της προσδιδόμενης αξίας και των εσόδων από διαφημίσεις.
Όπως αποκάλυψε πρόσφατα η μάρτυς δημοσίου συμφέροντος Frances Haugen, η εργοδότριά της εταιρεία του Facebook όχι μόνο δεν καταπολέμησε αυτό το φαινόμενο, αλλά το ενσωμάτωσε μάλιστα πλήρως στο επιχειρηματικό της μοντέλο.
Ωστόσο, με στόχο την αποτελεσματικότερη καταπολέμηση του φαινομένου της παραπληροφόρησης στη ρίζα του, η Επιτροπή θα πρέπει να επιδιώξει τη δημιουργία ενός «οπλοστασίου» πιο δεσμευτικών οικονομικών, νομικών και χρηματοπιστωτικών εργαλείων που θα υπερβαίνουν τις εθελούσιες δεσμεύσεις των διαφημιζόμενων στο διαδίκτυο.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αναλάβει περισσότερες αρμοδιότητες για να μπορέσει να καταπολεμήσει αποτελεσματικά την παραπληροφόρηση, την οποία συστηματικά υποκινούν εχθρικές δυνάμεις που συχνά υποκινούνται από κυβερνήσεις ορισμένων τρίτων χωρών, μεταξύ των οποίων η Ρωσία και η Κίνα», δηλώνει ο εισηγητής.
Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι εθνικές αρχές χρειάζονται περισσότερη υποστήριξη από τις υπηρεσίες πληροφοριών, ενώ παράλληλα προκρίνει τη συνεργασία και την ανταλλαγή γνώσεων σε πανενωσιακή κλίμακα. Ωστόσο, καθώς η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και τα νομικά συστήματα βρίσκονται σε κίνδυνο σε αρκετές χώρες της ΕΕ, η Επιτροπή πρέπει να διασφαλίσει ότι η καταπολέμηση της παραπληροφόρησης δεν χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για τον περιορισμό των δημόσιων ελευθεριών, πρωτίστως δε της ελευθερίας έκφρασης.
Ιδίως όσον αφορά τις χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία, η Επιτροπή θα πρέπει να προωθήσει την ανάληψη περισσότερων δράσεων σχετικά με το περιεχόμενο που παράγεται και σε άλλες γλώσσες, πέραν της αγγλικής, και να επικεντρωθεί περισσότερο σε λιγότερο γνωστές πλατφόρμες, όπως οι VKontakte, Rumble, Odysee, Gab και Parler, όπως και στις μεγάλες πλατφόρμες. Παρότι οι πλατφόρμες αυτές έχουν μικρότερο αριθμό χρηστών, μπορούν να είναι λιγότερο διαφανείς και να στοχοποιούν ευκολότερα συγκεκριμένες ομάδες.
Καθώς εμφανίζονται συνεχώς νέα δίκτυα, τα χρησιμοποιούμενα μέσα καθίστανται ολοένα και πιο εξελιγμένα (όπως οι «βαθιά» ψευδείς πληροφορίες) και ορισμένες εφαρμογές διαπερνούν τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ πλατφόρμας και εφαρμογής για την ανταλλαγή προσωπικών μηνυμάτων (όπως η Telegram), οι νέοι κίνδυνοι πρέπει να αντιμετωπίζονται αμέσως μόλις εντοπιστούν. (dm)