Όταν γιορτάζαμε την Πρωτοχρονιά με φίλους και συγγενείς, με ευχές και σχέδια για το 2022, κανείς στον κόσμο δεν ανέμενε τόσο δραματικές αλλαγές στη ζωή μας μέσα σε λίγους μόλις μήνες.
Η πρώτη φορά που η Ουκρανία γνώρισε το πρόσωπο του πολέμου μετά την ανεξαρτησία της ήταν το 2014.
Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης της Αξιοπρέπειας, περισσότερα από 100 άτομα πυροβολήθηκαν στην κεντρική πλατεία, το Μαϊντάν Ανεξαρτησίας. Στη συνέχεια έγινε η εισβολή στο Ντονμπάς και η προσάρτηση της Κριμαίας. Η κοινωνία των πολιτών της Ουκρανίας άλλαξε σημαντικά το 2014: εθελοντές πήγαν στην πρώτη γραμμή, βοηθώντας εκτοπισμένους και υποστηρίζοντας τραυματισμένους στρατιώτες. Νομίζαμε ότι αυτές ήταν οι πιο μαύρες μέρες της ιστορίας μας, αλλά κάναμε λάθος.
Το 2014 ο διχασμός της κοινωνίας μας, σχετικά με το αν θα έπρεπε να γίνουμε μέλος της ΕΕ ή όχι, ουσιαστικά εξαφανίστηκε. Η τελευταία δημοσκόπηση πριν από την εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022 έδειξε ότι 68% των Ουκρανών ήταν υπέρ της ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ· το ποσοστό αυτό αυξήθηκε σε 86% αμέσως μετά την εισβολή και έφτασε στο 91% στα τέλη Μαρτίου - απόλυτο ρεκόρ!
Αυτή η τεράστια υποστήριξη είναι μια αντίδραση σε ό,τι έχει κάνει η κοινωνία των πολιτών της ΕΕ για να βοηθήσει. Κινητοποιήθηκε αμέσως και ώθησε τις κυβερνήσεις της ΕΕ να λάβουν γρήγορες αποφάσεις. Ο ρόλος των εθελοντών, οι οποίοι εργάζονται από τις πρώτες ώρες της εισβολής, ήταν τεράστιος. Η υπερδύναμή τους είναι ότι μπορούν να βρουν γρήγορες λύσεις σε οποιοδήποτε πρόβλημα, από πυρομαχικά και μη επανδρωμένα αεροσκάφη μέχρι φάρμακα και ρούχα για πρόσφυγες. Είναι απίστευτο το κύμα διαδηλώσεων και ο τεράστιος αριθμός γαλαζοκίτρινων σημαιών που κυματίζουν σε ολόκληρη την ΕΕ. Καθώς κρυβόμασταν στα καταφύγια, αντλούσαμε δύναμη από τις φωτογραφίες των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο που υποστηρίζουν την Ουκρανία.
Η πλειοψηφία των συνεργατών μας άρχισαν να τηλεφωνούν αμέσως μετά την είδηση των μαζικών αεροπορικών επιθέσεων σε όλη την Ουκρανία, ρωτώντας: «πώς μπορούμε να βοηθήσουμε;». Έχουμε λάβει πολλή βοήθεια, αλλά χρειαζόμαστε ακόμη περισσότερη.
Ο στρατός χρειάζεται καινοτόμες λύσεις και τεχνολογίες για να κερδίσει τη μάχη· οι γιατροί όλων των ειδικοτήτων χρειάζονται σύγχρονο εξοπλισμό και προσωπικό για να βοηθήσουν τραυματισμένους στρατιώτες και άμαχους· οι εθελοντές χρειάζονται ακόμη περισσότερες επαφές σε όλο τον κόσμο κ.λπ.
Χρειαζόμαστε όμως και ένα στρατηγικό όραμα για τη διαδικασία ανοικοδόμησης στην Ουκρανία, και εδώ είναι που οι κοινές προσπάθειες όλου του δημοκρατικού κόσμου είναι καίριες για την οικοδόμηση ενός ισχυρού και ασφαλούς κράτους και την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων στον τομέα των κατασκευών, για την οργάνωση υποδομών, την υποστήριξη των επιχειρήσεων και της επιστήμης.
Τόσο οι Ουκρανοί όσο και η ΕΕ άντλησαν σαφέστατα διδάγματα από αυτόν τον πόλεμο:
– Ορισμένες καταστάσεις απαιτούν επείγουσες λύσεις, ιδίως όσον αφορά τα κοινά ζητήματα ασφάλειας.
Ο πόλεμος ξεκίνησε το 2014 και για οκτώ χρόνια οι Ουκρανοί εξηγούσαν τον κίνδυνο των στενών σχέσεων με τη Ρωσία, της εξάρτησης από ρωσικούς ενεργειακούς πόρους και άλλα προϊόντα από μια χώρα που ξοδεύει τα έσοδά της σε τρομοκρατία και σφαγές. Ωστόσο, ούτε η Ουκρανία ούτε η ΕΕ ήταν έτοιμες για μια τόσο βάναυση και εκτεταμένη εισβολή, διαφορετικά θα είχαν αμφότερες επιδείξει μεγαλύτερη αποφασιστικότητα. Θα είχε γίνει η εισβολή εάν οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν το 2014 ήταν τόσο σκληρές όσο αυτές του 2022;
– Ο πόλεμος του 2022 είναι επίσης ένας πόλεμος καινοτομίας και τεχνολογίας. Πράγματι, εάν καταφέρουμε να αυξήσουμε την ενεργειακή απόδοση, να διαφοροποιήσουμε τις πηγές ενέργειας, να βρούμε νέες ψηφιακές λύσεις, να αναπτύξουμε διαστημικές τεχνολογίες και να βελτιώσουμε τον τρόπο διαχείρισης των φυσικών μας πόρων κ.λπ., το επίπεδο ανεξαρτησίας και ασφάλειάς μας θα είναι υψηλότερο από το σημερινό, στο οποίο όλες οι χώρες βιώνουν μια σοβαρή κρίση.
Εάν αναγνωρίσουμε τη σημασία μιας άμεσης απάντησης από πολιτικούς, διπλωμάτες, στρατιωτικές δυνάμεις, εθελοντές και την κοινωνία των πολιτών, τότε μπορούμε να προχωρήσουμε προς τη σωστή κατεύθυνση για να κερδίσουμε τον πόλεμο. Η ανάγκη μας για βοήθεια παραμένει τεράστια, ο ζήλος μας ωστόσο πιο δυνατός κάθε μέρα.
Εμείς οι Ουκρανοί αποδείξαμε ότι οι βασικές μας αξίες είναι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η ελευθερία, η δημοκρατία, η ισότητα, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν υπήρξε ποτέ ταχεία η διαδικασία ένταξης στην ΕΕ, αλλά επειδή η κατάσταση στην Ουκρανία είναι κρίσιμη είναι μάλλον καιρός να επανεξεταστεί η διαδικασία αυτή.
Οι Ουκρανοί έχουν πλήρη επίγνωση του όγκου όσων πρέπει να κάνουν προκειμένου για να ενταχθούν στην ΕΕ. Η δύναμή μας είναι επιθυμία μας να οικοδομήσουμε ένα ελεύθερο κράτος και να δημιουργήσουμε συνεργασίες με αυτούς που στάθηκαν δίπλα μας στις πιο δύσκολες στιγμές. Και έτσι αντέχουμε, με εμπιστοσύνη στις ένοπλες δυνάμεις μας και με το όραμα μιας ευημερούσας χώρας.
Nadija Afanasieva, διευθύντρια του Ουκρανικού Ινστιτούτου Διεθνούς Πολιτικής στο Κίεβο της Ουκρανίας.