HET GROTE PODIUM VAN DE EU-POLITIEK

IS DE KWESTIE DIE JE WILT AANKAARTEN EEN EUROPESE AANGELEGENHEID?

De Europese Unie houdt zich met van alles bezig. Met te veel, vinden sommigen; met te weinig, zeggen anderen. Dat is een belangrijk discussiepunt, maar los daarvan hebben de lidstaten duidelijk afgesproken (en in de verdragen vastgelegd) voor welke beleidsterreinen de EU bevoegd is. Dit zijn exclusieve, gedeelde of ondersteunende bevoegdheden. Dus als je een bepaalde kwestie wilt aankaarten, moet je eerst nagaan of je idee of punt van zorg wel een Europese aangelegenheid is. Misschien gaat het wel om iets wat beter lokaal, regionaal of nationaal kan worden aangepakt.

WAT IS HET BESTE MOMENT OM IN ACTIE TE KOMEN?

Als je echt wilt dat er naar je geluisterd wordt, is timing van cruciaal belang. Ben je te vroeg, dan kan het gebeuren dat niemand je opmerkt. Ben je te laat, dan zijn de besluiten misschien al genomen. Maar in de tijd daartussenin zijn er volop mogelijkheden om de koe bij de hoorns te vatten. Wil je bijv. een nieuw idee lanceren (een actie die heel wat geduld en middelen vraagt om aandacht en respons te krijgen), dan ben je tamelijk vrij om daarvoor het geschikte moment uit te kiezen. Wil je daarentegen invloed uitoefenen op het publieke debat op EU-niveau over een bepaald thema, dan moet je goed nagaan in welk stadium van het (wetgevings)proces het debat zich bevindt. De website van EUR-Lex kan hierbij uitstekend van pas komen. De portaalsite Geef uw mening van de Europese Commissie is bedoeld om in elke fase van de wetgevingsprocedure standpunten te verzamelen. Het kiezen van het moment heeft ook gevolgen voor de partners die je nodig hebt en voor het participatiemiddel dat je wilt gebruiken.

MET WELKE MEDESTANDERS TREK JE TEN STRIJDE?

Wil je op Europees niveau een Europese kwestie te berde brengen, dan zal je meestal nauw moeten samenwerken met andere burgers en/of maatschappelijke organisaties. Om een heel eenvoudige reden: je moet eerst een flink aantal mensen overtuigen (andere EU-burgers, maar ook mensen in gekozen organen en EU-instellingen) voordat je een impact kunt hebben. Soms echter kan een krachtig en toegewijd individueel optreden ook al het nodige effect sorteren, met name als je het slachtoffer bent van wanbestuur, als je rechten worden geschonden of als je gewoon een kwestie van algemeen openbaar belang aan de kaak wilt stellen. In andere gevallen doe je er wellicht verstandig aan om te proberen zo veel mogelijk mensen ook over de eigen landsgrenzen heen te bereiken, omdat jouw vraag, voorstel of idee op meer belangstelling en respect van EU-instellingen zal kunnen rekenen als er een echt Europees team van actieve burgers achter staat. Bij het Europees burgerinitiatief bijvoorbeeld geldt zelfs de eis dat je team uit minstens zeven EU-burgers uit minimaal zeven verschillende EU-lidstaten bestaat.

WAT IS HET MEEST GESCHIKTE PARTICIPATIEMIDDEL?

Of je actie al dan niet slaagt, hangt in belangrijke mate af van het gekozen participatiemiddel. De meeste middelen zijn bedoeld voor gebruik door een groep burgers samen (of zelfs maatschappelijke organisaties), maar kunnen ook gebruikt worden door individuele burgers, bijv. het indienen van een klacht bij de Ombudsman, het voorleggen van een grensoverschrijdende kwestie aan het onlinenetwerk voor probleemoplossing SOLVIT, of het indienen van een verzoekschrift bij het Europees Parlement.

Andere participatie-instrumenten daarentegen kunnen van meet af aan uitsluitend door groepen worden ingezet, zoals het Europees burgerinitiatief. Wat de zaken gemakkelijker maakt is dat plannen om op EU-niveau te participeren in de meeste gevallen online kunnen worden beheerd. Je kunt je stem dus laten horen zonder postzegels te hoeven kopen, maar het kan wel nodig zijn erop uit te trekken, misschien naar Brussel voor een onderhoud met een vertegenwoordiger van een instelling, of naar medestanders in een gemeente aan de andere kant van de grens.