EKES apeluje, by polityka spójności stała się nieodłączną częścią nowej strategii dla UE

Unia Europejska pilnie potrzebuje nowej, ambitnej i jasnej strategii na przyszłość. Polityka spójności musi być jej integralną częścią. Nowe przepisy dotyczące polityki spójności po 2020 r. muszą przewidywać wystarczające środki oraz gwarantować lepszą skuteczność i widoczność polityki – stwierdził Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) w opinii rozpoznawczej w sprawie przyszłości polityki spójności opracowanej na wniosek prezydencji rumuńskiej.

Polityka spójności po 2020 r. wymaga strategicznej wizji

Zdaniem Komitetu polityka spójności musi być integralną częścią nowej, ambitnej i jasnej strategii europejskiej zgodnej z programem działań ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 i zawartymi w nim celami zrównoważonego rozwoju oraz z innymi zobowiązaniami międzynarodowymi UE. Ta nowa strategia musi też zawierać wizję przyszłej politykę spójności. Dokument Komisji Europejskiej otwierający debatę na temat bardziej zrównoważonej Europy do 2030 r. dał już początek dyskusjom na ten temat.

EKES jest głęboko przekonany, że przyszłościowa polityka spójności musi być otwarta dla wszystkich regionów i zapewniać narzędzia niezbędne do sprostania przyszłym wyzwaniom związanym z nowymi technologiami, osiąganiem wysokiego poziomu konkurencyjności i zarządzaniem przejściem na zrównoważony rozwój przy jednoczesnym tworzeniu wysokiej jakości miejsc pracy – powiedział sprawozdawca EKES-u Stefano Mallia.

W niedawnej opinii Komitetu podkreślono znaczenie rozwoju polityki spójności na lata 2021–2027. W związku z tym EKES apeluje, by konkretne obecne wyzwania – społeczne (marginalizacja i dyskryminacja mniejszości i określonych grup etnicznych, czy też przemoc domowa), gospodarcze (dostęp do finansowania i doskonalenie umiejętności) oraz ekologiczne – nie zostały zapomniane.

W kontekście opracowania nowej polityki współsprawozdawca Ioannis Vardakastanisprzypomniał, że EKES nie może zaakceptować propozycji Komisji Europejskiej dotyczącej cięć budżetowych. Stwierdził, że EKES uznaje politykę spójności za podstawowy filar umożliwiający zbliżenie UE do jej obywateli oraz zmniejszenie różnic między regionami UE i nierówności między obywatelami. W związku z tym, i wobec nowych wyzwań, należy utrzymać budżet przynajmniej na poziomie z poprzedniego okresu.

W opinii, przyjętej na sesji plenarnej EKES-u w marcu, podkreślono również, że należy skuteczniej informować o wpływie polityki spójności. Trzeba więc znacznie zwiększyć obecne zobowiązania związane z reklamą finansowanych projektów, tak aby wartość dodana całego procesu integracji europejskiej, a w szczególności polityki spójności, stała się bardziej widoczna dla obywateli.

Przyszła polityka spójności musi odpowiadać potrzebom terytorialnym, a podejście musi być odpowiednio dostosowane

Komitet wzywa do przyjęcia zróżnicowanego regionalnie podejścia do inwestycji i działań politycznych. Podejście zróżnicowane regionalnie przyczyni się do znalezienia rozwiązań lepiej dostosowanych do potrzeb terytorialnych. Pozwoli nam to wspierać najbardziej oddalone i słabo zaludnione obszary oraz popularne – choć jeszcze kwestionowane – funkcjonalne obszary miejskie – wyjaśnił Stefano Mallia.

Zdecydowane podejście terytorialne powinno mieć na celu wzmocnienie pozycji poszczególnych regionów za pomocą narzędzi niezbędnych do trwałej poprawy konkurencyjności, a także dalsze wspieranie współpracy transgranicznej.

Krajowe i europejskie działania na rzecz spójności muszą iść ze sobą w parze

W opinii EKES apeluje także o większą spójność i ciągłość europejskich i krajowych strategii reform, na przykład w perspektywie inwestycji. Finansowanie ze środków UE nie może zastępować wysiłków krajowych, lecz je uzupełniać, a państwa członkowskie powinny rozważyć możliwość realizacji udanych projektów finansowanych przez UE. EKES proponuje również powiązanie zaleceń dla poszczególnych krajów formułowanych w ramach europejskiego semestru z polityką spójności, aby wspierać reformy strukturalne na szczeblu krajowym.

EKES twierdzi, że możliwe są dalsze uproszczenia

Jeśli chodzi o propozycje Komisji dotyczące uproszczenia przepisów, EKES uważa, że można zrobić więcej. Należy dostosować procedury do rozmiaru programów operacyjnych – wyjaśnił Ioannis Vardakastanis. Apelujemy o bardziej zróżnicowane podejście do małych i dużych projektów. Oprócz uproszczonego dostępu do funduszy, Komisja powinna zbadać dalsze możliwości ułatwienia udziału mniejszych podmiotów –dodał.

Kluczowe znaczenie ma zorganizowane partnerstwo z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i innymi zainteresowanymi stronami

Komisja Europejska i państwa członkowskie muszą zapewnić silne i znaczące uczestnictwo organizacji społeczeństwa obywatelskiego na wszystkich etapach opracowywania i wdrażania polityki spójności.

Komitet zaleca ponadto Komisji utworzenie forum europejskiego społeczeństwa obywatelskiego ds. spójności, aby umożliwić zorganizowany udział w monitorowaniu realizacji polityki spójności na szczeblu UE. Forum to mogłoby stanowić ramy dla corocznych konsultacji w przyszłości.

Położenie nacisku na podejście terytorialne, większa spójność i ciągłość między strategiami europejskimi i krajowymi oraz większe uproszczenie i zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego mogą, zdaniem EKES-u, przyczynić się do zwiększenia skuteczności polityki.