„EKES info” przeprowadziło rozmowę z członkiem EKES-u Krzysztofem Paterem na temat jego raportu „Rzeczywiste prawa osób z niepełnosprawnościami do głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego”

„EKES info”: Co zainspirowało Pana do rozpoczęcia pracy nad tym raportem?

Krzysztof Pater: Instytucje Unii Europejskiej w swoich dokumentach programowych, deklaracjach politycznych lub inicjatywach ustawodawczych często wyrażają troskę o podstawowe prawa różnych grup społecznych w UE. Uważamy, że rozwiązania prawne istniejące w UE mogą być wzorcem dla państw z innych regionów świata. Wielu polityków popada w samozadowolenie, uważając, że nasza demokracja jest zbliżona do ideału.

Nie zgadzam się z takim podejściem. Moim zdaniem w tej dziedzinie jest nadal wiele do zrobienia. Jednym z pierwszych działań powinno być zapewnienie wszystkim osobom z niepełnosprawnościami rzeczywistego czynnego prawa wyborczego i możliwości głosowania. Jestem przekonany, że społeczeństwo, które akceptuje sytuację, w której osoba z niepełnosprawnością jest pozbawiona prawa do głosowania ze względu na obowiązujące przepisy, nigdy nie będzie zdolne do pełnej akceptacji praw innych dyskryminowanych grup społecznych. Przygotowując raport, chciałem przede wszystkim unaocznić istniejące bariery w realizacji prawa do głosowania i zwrócić uwagę na ich skalę. Zarazem jednak zależało mi na przywołaniu pozytywnych przykładów z niektórych państw, obrazujących ich podejście do praw wyborczych osób z niepełnosprawnością.

Co chce Pan osiągnąć dzięki temu raportowi? Czy otrzymał Pan już jakieś uwagi?

Ten raport pokazuje smutną rzeczywistość. Dla wielu osób jest potwierdzeniem tego, o czym mówi się od lat. Ale równocześnie jest on ogromnym zbiorem pozytywnych przykładów. Dla organizacji zajmujących się w państwach członkowskich prawami osób z niepełnosprawnościami, czy szerzej – prawami człowieka, jest swoistym podręcznikiem instruktażowym pokazującym potencjalne kierunki zmian na poziomie poszczególnych państw członkowskich. Decyzja niemieckiego sądu konstytucyjnego, umożliwiająca osobom niepełnosprawnym intelektualnie głosowanie już w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2019 r., podjęta miesiąc po przyjęciu raportu EKES-u, jest kolejnym przykładem burzenia istniejących barier.

Raport został też przekazany wielu instytucjom odpowiedzialnym za przeprowadzanie wyborów w państwach członkowskich. Powinien pozwolić im porównać poziom dostosowania rozwiązań do potrzeb osób z niepełnosprawnościami z rozwiązaniami występującymi w innych krajach i podjąć niezbędne inicjatywy legislacyjne.

Czy zatem w następnych wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2024 r. większość wyborców niepełnosprawnych będzie mogła głosować?

Są dwa sposoby zmiany istniejącej rzeczywistości. Pierwszy, to zmiana przepisów regulujących zasady wyborów do Parlamentu Europejskiego. Skoro UE wymaga, aby obywatel mieszkający w innym państwie członkowskim miał prawo głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego, to możliwe jest także uchwalenie przepisów zapewniających prawo głosowania wszystkim obywatelom z niepełnosprawnościami, począwszy od wyborów w 2024 r. Gdyby takie przepisy zostały uchwalone, wówczas można spodziewać się podobnych zmian na poziomie wyborów krajowych czy lokalnych, wprowadzanych już samodzielnie przez państwa członkowskie. Drugim, wolniejszym sposobem są zmiany prawne na poziomie państw członkowskich. Także w ten sposób można znacząco poprawić realizację prawa do głosowania osób z niepełnosprawnościami podczas kolejnych wyborów do Parlamentu Europejskiego.