KESE info

Seħħ dak li qatt ma konna naħsbu li se jseħħ. F’daqqa waħda nbidel kollox u xejn ma baqa’ bħalma kien qabel. Qed ngħixu f’ċirkostanzi eċċezzjonali u rridu nkunu reżiljenti sabiex inkunu nistgħu nirreaġixxu b’mod xieraq u nerġgħu lura mill-kriżi b’saħħitna.

Qas naf x’qed nimmissja l-iktar. B’mog egoistiku, inħossuna li qed nimmissjaw kollox: il-libertà, l-oġġetti, is-servizzi, il-mobilità, il-ħbiberija, l-affezzjoni, it-tgħanniq – il-lista ma tispiċċa qatt. Kellna kollox u ma konniex nafu. Irridu nitgħallmu minn din l-isfida.

Qatt ma esperjenzajt xi ħaġa bħal din fi ftit aktar minn 40 sena ħajja.

Din tassew hija tip differenti ta’ “gwerra”. Bħalma qal poeta Portugiż, “din hija gwerra fejn it-tgħanniq huwa l-armi”, b’referenza għall-fatt li ma nistgħux inmissu lil xulxin mingħajr ir-riskju ta’ kontaminazzjoni. Hija diqa ironika meta turija ta’ affezzjoni tista’ litteralment toqtolna.

Fl-1755, kien hemm terremot kbir f’Lisbona li qered kważi kompletament il-belt. Il-markiż ta’ Pombal, ministru fir-renju dak iż-żmien, b’mod famuż qal: “irridu nidfnu lill-mejta u nieħu ħsieb lill-ħajjin”. Illum il-ġurnata dan il-kliem jista’ jinstema’ bla emozzjoni iżda jġiegħlna nifhmu li, anke jekk iddisprati, irridu nkomplu b’ħajjitna u niffaċċjaw b’kuraġġ din l-isfida, għal liema nħossu li ma naħtu xejn.

Iżda issa rrid nitkellem dwar kif għandna nirreaġixxu. Wara xahrejn ta’ sofferenza u konfinament, wara ġimgħat ta’ inċertezza u uġigħ, issa wasal iż-żmien li nieħu ħsieb lil dawk li qed jgħixu u nippruvaw nerġgħu nibnu s-soċjetà, l-ekonomija, l-Ewropa u d-dinja.

U abbażi ta’ dan, ejjew nitgħallmu l-lezzjonijiet it-tajba u nibdew mill-ġdid.

Ħafna se jaħsbu bħali: qatt aktar ma jien se nitlef iċ-ċans li ngħannaq lil xi ħadd jew ngħidilhom kemm nimmisjahom. Qatt aktar mhu se nipprova niddiżapunta lil xi ħadd. Dawn huma kollha intenzjonijiet tajba.

Fuq nota aktar prattika, ħadd ma kien jew seta’ kien ippreparat għal xi ħaġa bħal din. Kif nistgħu nirranġaw dan? Kif nistgħu nibnu mill-ġdid is-soċjetà u l-ekonomija li ssostniha?

Jeħtieġ li nwieġbu dawn il-mistoqsijiet malajr, abbażi tal-prinċipji Ewropej ta’ solidarjetà.

Fil-fatt, jekk naħsbu dwar dak li ċċaħħadna minnu, naħsbu dwar is-suq uniku Ewropew. Fil-fehma tiegħi, il-paragun jagħmel sens: f'daqqa waħda spiċċajna mingħajr netwerk, mingħajr ħajja. Iċċaħħadna mil-libertà u l-moviment liberu tal-oġġetti, is-servizzi u l-persuni, u kollha spiċċajna kkonfinati fiż-żona li ngħixu fiha. Ma kinitx esperjenza pjaċevoli għal ħadd.

Għal din ir-raġuni wkoll jien favur l-Ewropa b’mod sod. Is-suq uniku jagħtina l-libertà, it-tkabbir, il-moviment liberu u s-solidarjetà. Ejja ma nħallux li l-pandemija ċċaħħadna minn ġejjieni aħjar. Ejjew nippromovu Ewropa ħielsa u bbażata fuq is-solidarjetà. Flimkien, ejjew nimxu lejn futur aħjar, fejn ngħannqu lil dawk li nħobbu l-aktar u nieħdu ħsieb lill-oħrajn.

Jien u żewġi għexna l-konfinament id-dar b’ħafna serenità. Żewġi jagħmel parti mill-grupp tal-popolazzjoni b’riskju ogħla u ħadna l-prekawzjonijiet kollha. .

Mill-bidu nett tal-pandemija, ilbisna l-maskri u l-ingwanti u dejjem żammejna d-distanza soċjali indikata. Ridna nevitaw li nieħdu riskji kbar u ridna wkoll nissalvagwardjaw l-interess ġenerali kif ukoll dak tal-ħaddiema fil-kura tas-saħħa u l-ħaddiema tal-ewwel linja.

Fir-rigward tas-sitwazzjoni fil-Belġju, huwa ċar li ma konniex ippreparati. Kien hemm nuqqas ta’ trasparenza li ser ikollu jiġi studjat aktar tard, iżda wkoll nuqqas ta’ maskri, testijiet għall-popolazzjoni, eċċ. Ma nafx x’qed jiġri fil-pajjiżi l-oħra, nafu biss dak li jwasslu l-mezzi tax-xandir, iżda fil-Belġju s-sitwazzjoni hija partikolarment diffiċli fid-djar tal-anzjani. Ladarba l-kriżi tkun għaddiet, ser ikun hemm bżonn li jsiru inkjesti parlamentari biex insiru nafu bis-sors ta’ din il-problema.

Ir-rwol tas-soċjetà ċivili matul il-pandemija jibqa’ essenzjali. Qiegħda hemm biex tikkontrolla d-demokrazija. Fil-livell operattiv, fil-Belġju, dawk li tilfu l-impjieg tagħhom huma temporanjament qiegħda b’sistema ta’ benefiċċji li diġà kienet iddgħajjef minħabba l-miżuri ta’ awsterità imposti mill-Unjoni Ewropea. Matul il-pandemija, stajna nistabbilixxu s-solidarjetà fost in-nies, iżda mhux fost l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea.

Il-pandemija wriet il-fraġilità tas-sistema tagħna. Għandha titqies bħala opportunità biex nimxu lejn sistema li tirrispetta aktar lill-persuni, lid-drittijiet soċjali u lill-ambjent.

Ninsab fid-dar tal-kampanja viċin il-baħar. Għandi konnessjoni tal-internet tajba minkejja li ngħix f’żona rurali iżolata. Kull filgħodu nħossni fortunat li nista’ nimxi tul il-kosta u nħares lejn il-baħar, filwaqt li naf li l-biċċa art li jmiss in-naħa l-oħra tal-Atlantiku hija New York, kważi 5000 kilometru ’il bogħod. Naf kemm jien ipprivileġġjat fil-kumdità tiegħi.

Nista’ maġikament nibdel l-arja kiesħa ta’ filgħodu f’tgħanniqa sħuna. Kollox huwa relattiv. Għawma qasira fil-mewġ kiesaħ u mielaħ tal-Atlantiku u meta noħroġ mill-baħar, ir-ramel u l-ġebel inħosshom jaħarqu taħt saqajja. Fl-estremitajiet, diffiċli tagħraf id-differenza bejn is-sensazzjoni ta’ ħruq u ffriżar.

Matul il-ġimgħa nistaqsi lili nnifsi għalfejn m’għandix iktar ħin liberu. F’daqqa waħda m’għadnix inqatta’ sigħat twal nivvjaġġa. Irrealizzajt li mlejt dak il-ħin billi naqqast ir-ritmu tiegħi. Ninduna bl-għadd ta’ persuni li nitkellem magħhom onlajn li jirrikonoxxu t-tensjonijiet u l-konsegwenzi terribbli tal-virus, iżda li japprezzaw is-sitwazzjoni tagħhom stess.

Bħal fil-ktieb klassiku ta’ Saint-Exupéry, iċ-Ċkejken Prinċep ifakkarna li l-kbar mhumiex kapaċi jagħrfu dak li hu importanti fil-ħajja. Forsi dan il-konfinament, din il-waqfa fil-ħajja tagħna li normalment ma tieqaf qatt, tawna lkoll l-opportunità biex nikkunsidraw mill-ġdid dak li huwa importanti u dak li mhuwiex. Minn kull kriżi nisiltu lezzjoni u opportunità li nibnu mill-ġdid.

Nibda l-ġurnata tiegħi ta’ ħidma, billi niffoka fuq l-iżviluppa sostenibbli, fuq l-ekonomija ċirkolari, fuq l-irkupru ekoloġiku. Ninsab fiduċjuż li kellna bidla kollettiva fil-perċezzjoni. Issa nafu liema impjiegi u liema persuni huma ħaddiema essenzjali. Huwa interessanti niskopru kemm jiswew u kemm ma kkunsidrajniex is-siewi tagħhom fil-passat. Nimtela bil-ferħ nara kif bħala speċi nistgħu naħdmu flimkien u naġixxu b’mod kollettiv għall-ġid akbar. Kulħadd qed jirrinunzja xi ħaġa biex nipproteġu ħajjet il-gruppi vulnerabbli l-oħra.

Qed naraw ukoll il-konsegwenzi ta’ dwejjaq li ma nagħtux każ l-evidenza, u li nipposponu l-azzjoni.

Immur norqod kmieni u norqod sew. 

Dakinhar tal-Ġimgħa, 13 ta’ Marzu, meta l-gvern tagħna ddeċieda li jagħmel lockdown ta’ pajjiżna mit-Tnejn, 16 ta’ Marzu, l-atmosfera fi Vjenna nbidlet: mixja fil-postijiet tas-soltu kellha sensazzjoni stramba, għax kulħadd kien qed iħares lejn ħaddieħor b’suspett.

Xogħli nbidel b’mod drammatiku minħabba l-lockdown: l-imsieħba soċjali Awstrijaċi nnegozjaw malajr skema ta’ xogħol b’ħinijiet aqsar għall-kriżi tal-Covid, li qajmet ammont sostanzjali ta’ mistoqsijiet min-naħa tal-intrapriżi. Peress li nispeċjalizza fl-affarijiet soċjali Ewropej, f’daqqa waħda sibt ruħi nwieġeb mistoqsijiet delikati dwar ix-xogħol b’ħinijiet aqsar fl-Awstrija.

Kont konxja li t-tweġiba tiegħi kienet se tikkontribwixxi għal deċiżjoni jekk għal negozju tkunx vallapena li jintroduċi xogħol b’ħinijiet aqsar, jew jekk l-iskema tkunx affordabbli u l-impjegati jispiċċaw jingħataw is-sensja immedjatament – u dan ma ħallinix norqod.

Ħsibt ħafna dwar l-impjegaturi li riedu jieħdu deċiżjonijiet ibsin u l-impjegati tagħhom li beżgħu li se jitilfu xogħolhom. Ħsibt dwar il-ġenituri tat-tfal li jattendu fl-iskejjel primarji, li kellhom jieħdu post l-għalliema għal ġimgħat sħaħ u dwar il-familji li ma kellhomx it-tagħmir tekniku meħtieġ sabiex it-tfal jirċievu l-edukazzjoni d-dar. Ħsibt dwar in-nies li jgħixu waħedhom li ma għandhom lil ħadd ma’ min jistgħu jaqsmu l-biżgħat tagħhom. U ddispjaċieni għal binti adoloxxenti, li ħasset in-nuqqas ta’ ħbiebha, għax ma setgħetx tiltaqa’ magħhom.

It-telexogħol ma kienx ġdid għalija, peress li kont ilni ħafna snin naħdem mid-dar. Irrealizzajt li ħafna nies iltaqgħu ma’ problemi biex jaħdmu mid-dar minħabba nuqqas ta’ tagħmir, spazju, trankwillità jew il-kuntatti mal-kollegi tagħhom.

Il-Covid-19 se tbiddlilna ħajjitna fit-tul? Ma nafx, iżda għalija hemm ftit affarijiet x’nitgħallem minn dan:

1. Ix-xogħol mid-dar huwa produttiv daqs ix-xogħol fl-uffiċċju
2. Laqgħa ta’ tliet sigħat fi Brussell tista’ ssir onlajn
3. Li wieħed jgħix mal-għeżież tiegħu hija xorti, ħafna aktar matul iż-żminijiet tal-lockdown
4. Il-laqgħat permezz ta’ Skype huma alternattiva fqira biex wieħed jgħid kelma mal-ġenituri jew mal-ħbieb tiegħu: li niltaqgħu magħhom wiċċ imb wiċċ huwa imprezzabbli

Mar-ritorn tiegħi minn Brussell fil-11 ta’ Marzu 2020 ma immaġinajtx li kelli ngħaddi minn sitwazzjoni għalkollox straordinarja.

Kollox beda b’rakkomandazzjoni qawwija tal-EODY (organizzazzjoni Griega tas-saħħa pubblika): dawk li jirritornaw minn barra l-pajjiż iridu jibqgħu fi kwarantina f’darhom għal 14-il jum.

Għall-ewwel għidt li f’ħajti ħlistha ħafif minn għadd mhux ħażin ta’ sitwazzjonijiet delikati, iżda did-darba, taħt pressjoni affettiva min-naħa ta’ marti u uliedi, u wkoll fi spirtu ċiviku lejn ħaddieħor, ħassart l-attivitajiet kollha tiegħi għall-ġimagħtejn ta’ wara l-11 ta’ Marzu.  

Sadattant, il-coronavirus kien qed jagħmel ħerba fil-Lombardia u tħabbru l-ewwel vittmi f’pajjiżi oħra b’mod partikolari fil-Belġju, Franza u Spanja.

Fil-Greċja, il-gvern ħabbar konfinament ġenerali mis-16 ta’ Marzu. U hekk sibt ruħi maqful id-dar, bħal madwar 10,5 miljun ċittadin ieħor, filwaqt li l-ħaddiema tas-settur tas-saħħa ġġieldu bla waqfien biex isalvaw lill-persuni milquta mill-coronavirus.

L-introduzzjoni tal-konfinament, li prattikament ġie rispettat miċ-ċittadini kollha, wassal għal riżultati għalkollox sodisfaċenti, peress li l-Greċja hija wieħed mill-pajjiżi li affrontaw bl-aħjar mod din il-kriżi tas-saħħa.

Il-kriżi ekonomika u soċjali li qed tfeġġ hija kwistjoni oħra peress li l-attivitajiet ekonomiċi u produttivi kollha kienu weqfin għalkollox: avolja ssoktaw b’mod parzjali ħafna mit-3 ta’ Mejju ’l quddiem, il-ħaddiema u l-intrapriżi tas-settur tat-turiżmu huma l-akbar vittmi ta’ din il-kriżi.

Il-filosfi tal-Greċja Antika kienu jgħidu kull deni ħudu b’ġid ((ουδέν κακόν αμιγές καλού) u dan il-qawl huwa minnu fil-każ tiegħi. Fil-ħajja adulta tiegħi, qatt ma kelli żmien daqstant twil biex ingawdi l-ħajja tal-familja, u qrajt ftit kotba mill-muntanja li kienet qed tistennieni nirtira mill-attivitajiet soċjali u ekonomiċi.

Bl-għajnuna ta’ marti, għamilt kull tip ta’ tiswija u xogħol ta’ tibjid fid-dar - uħud mix-xogħlijiet iridu jiġu ċċekkjati minn persuna tas-sengħa ladarba noħorġu mill-konfinament. Ħadt ħsieb is-siġar taż-żebbuġ li għandi u kelli ħin nikkontempla s-sitwazzjoni.

Fil-qosor, kif qed taraw, il-konfinament ma kienx esperjenza ħażina għalija, iżda ma nqastx milli naħseb f’dawk li kellhom jibqgħu maqfula f’appartamenti, żgħar jew kbar, joħorġu biss biex jixtru l-bżonnijiet jew joħorġu mixja qasira wara li jkunu talbu awtorizzazzjoni permezz ta’ SMS. Fi ħsibijieti wkoll kienu dawk kollha li tilfu xi għeżież fil-Greċja jew f’pajjiżi oħra. Hekk kif kienu l-ħaddiema li sabu ruħhom mingħajr xogħol u mingħajr il-mezzi meħtieġa biex jgħixu. 

Normalment f’soċjetà inklużiva u f’Unjoni bbażata fuq is-solidarjetà, il-vittmi ta’ din il-pandemija jibbenefikaw minn solidarjetà, iżda t-teorija ma ġietx tradotta fil-prattika.  

Il-pajjiżi li huma, jew li jemmnu li huma, b’saħħithom mil-lat ekonomiku u finanzjarju rrifjutaw l-idea tal-ħruġ ta’ Eurobonds, li kienet tkun rispons effettiv għall-kriżi, u fl-istess ħin konformi mal-filosofija li fuqha huma bbażati t-trattati Ewropej.

Għandu jiġi nnotat, madankollu, li l-Kummissjoni Ewropea rreaġixxiet aktar malajr għall-pandemija u l-kriżi tas-saħħa u dik ekonomika li rriżultat milli għall-kriżi finanzjarja tal-2009 li wasslet għat-tfaqqir ta’ għexieren ta’ miljuni ta’ persuni.

Ejjew nisperaw u fuq kollox naġixxu - kull wieħed minnha fil-qasam tagħna - sabiex il-lezzjonijiet li jinsiltu minn din il-pandemija jibqgħu magħna u b’mod partikolari ma’ dawk li jfasslu l-politika fl-ogħla livell. Sabiex ma nkomplux naħlu r-riżorsi naturali u nipperikolaw il-futur ta’ uliedna. Biex jiġi żgurat li n-nies li ma kienux f’sitwazzjoni tajba qabel il-pandemija ma jinsabux agħar wara l-kriżi ekonomika li se ssegwi.

Biex inkunu konxji li ħadd ma jista’ jaħrab l-isfortuna!

Biex nirrealizzaw li għalkemm b’saħħitna, waħedna m’aħna xejn quddiem il-perikli futuri u li flimien se nkunu b’saħħitna biżżejjed biex naffrontaw b’suċċess kwalunkwe sitwazzjoni li tista’ tipperikola saħħitna u ħajjitna.

Il-coronavirus huwa wieħed mill-akbar sfidi li l-Unjoni Ewropea qatt iffaċċjat. It-tixrid tal-virus se jkompli jolqot lill-ekonomiji tal-Istati Membri tal-UE li se jirriżulta f’theddidiet kbar mhux biss għan-negozji u l-impjiegi iżda wkoll għall-konsumaturi. Dan wassal biex il-gvernijiet jimplimentaw miżuri eċċezzjonali għall-protezzjoni tan-nies.

Il-gvern Latvjan aġixxa malajr meta dehru l-ewwel każijiet pożittivi tal-COVID-19 u introduċa miżuri mifruxa biex jillimitaw it-tixrid tal-virus. Il-Latvjani ma ffaċċjawx miżuri stretti ta’ lockdown bħal persuni f’pajjiżi oħra tal-UE, iżda kienu attenti fir-rigward ta’ miżuri ta’ sigurtà ġenerali bħal rekwiżiti ta’ tbegħid soċjali, it-twettiq ta’ diżinfezzjoni, l-għeluq ta’ ċentri kummerċjali fi tmiem il-ġimgħa u l-vaganzi, iż-żamma ta’ regola ta’ tbegħid ta’ żewġ metri għal interazzjonijiet soċjali fiżiċi u laqgħat ta’ ġewwa u ta’ barra, eċċ., u n-nies irrispettaw dawn ir-regoli.

F’intervista ma’ The Telegraph, il-prim ministru Kariņš spjega kif inkiseb bilanċ bejn li “in-nies jinżammu f’saħħithom” u li “issir l-inqas ħsara possibbli” lill-ekonomija.

Xorta rridu nibqgħu attenti peress li l-għadd ta’ każijiet ta’ infezzjoni bil-coronavirus huwa għoli fl-Ewropa. Sakemm ma jkunx hemm immunità kontra l-virus, se jkun hemm theddida li t-tifqigħa tirrepeti ruħha. Barra minn hekk, sakemm hemm postijiet attivi fejn jinstabu t-tifqigħat ta’ din il-marda, se jkun hemm riskju li din terġa’ tinfirex. Huwa impossibbli li wieħed jipprevedi għal kemm żmien se jkun meħtieġ li jinżammu l-miżuri ta’ sikurezza, iżda huwa ċar li s-sitwazzjoni li qed nesperjenzaw taffettwa s-saħħa mentali, il-psikoloġija u l-attitudnijiet tal-persuni.

L-organizzazzjonijiet tal-konsumaturi tas-soċjetà ċivili diġà indikaw li l-imġiba u d-drawwiet tax-xiri tal-konsumaturi qed jinbidlu. In-nies qed jgħixu b’mod differenti, billi qed jixtru b’mod differenti u, f’ħafna modi, qed jaħsbu b’mod differenti. Il-konsumaturi huma mħassba ħafna dwar l-impatt tal-COVID-19, kemm mill-perspettiva tas-saħħa kif ukoll mill-perspettiva ekonomika u, b’riżultat ta’ dan, bħalissa huma ċċentrati fuq il-ħtiġijiet l-aktar bażiċi.

Il-konsumaturi qed jixtru aktar konxjament, billi, minn naħa, qed jixtru prodotti lokali, u minn oħra, qed jaċċettaw il-kummerċ diġitali. Ix-xenarju tax-xiri qed jinbidel, u dan iġib miegħu offerta onlajn aktar avvanzata. Ħafna minn dawn il-modi ġodda ser jibqgħu wara l-COVID-19. Għalhekk l-organizzazzjonijiet tal-konsumaturi tas-soċjetà ċivili għandhom jinvestigaw u jifhmu dawn ir-realtajiet u x-xejriet ġodda u joffru lill-persuni protezzjoni adegwata.

It-titjib tal-fiduċja tal-konsumatur jibqa’ wieħed mill-pedamenti tal-kummerċ diġitali fis-suq. It-tixrid tal-informazzjoni, il-protezzjoni tal-pagamenti, prodotti mhux sikuri, ir-riżoluzzjoni tat-tilwim, l-infurzar u l-edukazzjoni huma biss ftit mill-kwistjonijiet li l-organizzazzjonijiet tal-konsumaturi se jkomplu jaħdmu fuqhom u jsegwu mill-qrib.

L-Assoċjazzjoni Nazzjonali Latvjana għall-Protezzjoni tal-Konsumatur tibqa’ impenjata li tappoġġja lill-gvernijiet u l-muniċipalitajiet waqt li jieħdu passi biex jipproteġu konsumaturi vulnerabbli mill-COVID-19. Sakemm din il-kriżi tibqa’ għaddejja, is-solidarjetà u l-koordinazzjoni mal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili huma dak li neħtieġu.

Apparti l-isforzi tal-organizzazzjonijiet nazzjonali tas-soċjetà ċivili, fiż-żmien ta’ wara l-COVID-19 se jkollna bżonn ta’ KESE b’saħħtu u stabbli li l-membri tiegħu jkunu infurmati tajjeb u lesti li jaħdmu biex jirrappreżentaw b’mod sħiħ l-interessi tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili.

Flimkien, aħna nirrappreżentaw is-soċjetà ċivili fil-livell tal-Unjoni Ewropea. Il-konfinament ma jistax iwaqqafna milli naħdmu b’mod attiv biex niżguraw li jinstema’ leħen is-soċjetà ċivili organizzata. Magħquda nibqgħu b’saħħitha hekk kif nagħmlu ħilitna biex nieħdu lura l-kontroll fuq ħajjitna. Se nagħmlu dak kollu li hemm bżonn. It-tifqigħa tal-coronavirus se jkollha konsegwenzi serji għas-soċjetà tagħna. L-ebda gvern ma jista’ jistenna li jsolvi din il-kriżi waħdu.

Nappellaw għal azzjoni rapida, deċiżiva u effettiva fil-livell tal-UE. Miżuri eċċezzjonali u koerenza politika issa huma meħtieġa b’mod urġenti. Irridu nagħmlu dak kollu li hu meħtieġ biex ngħinu u nappoġġjaw lin-nies tagħna u nħeġġuhom jistinkaw fl-isforzi kollha li għamlu biex jissalvagwardjaw l-interess pubbliku u l-umanità fil-livell Ewropew u dak nazzjonali. F’daż-żmien, jekk m’aħniex Unjoni ġenwina, m’aħna xejn!