Une délégation du CESE évalue la situation des réfugiés et autres migrants handicapés dans les structures d’accueil de Lesbos et d’Athènes

(Ελληνική έκδοση παρακάτω)

Une délégation du groupe d’étude permanent sur les droits des personnes handicapées du CESE composée de Ioannis Vardakastanis (Groupe III), Bernard Noël (Groupe II) et Dare Stojan, (Groupe I) s’est rendue en Grèce les 12, 13 et 14 octobre, en compagnie de la directrice du Forum européen des personnes handicapées, Catherine Naughton. La délégation était appuyée par Valéria Atzori, du secrétariat, et Maria Kampouri, de la Confédération nationale des personnes handicapées de Grèce (NCDP).

La visite, organisée avec le concours du NCDP de Grèce, visait à évaluer la situation des réfugiés et autres migrants handicapés dans les structures d’accueil de Lesbos et d’Athènes.

Au cours de la visite, la délégation du CESE a rencontré des représentants de collectivités locales, d’organisations internationales et locales ainsi que du ministère grec des migrations.

L’on estime à 1 million le nombre de personnes qui sont passées par la Grèce en 2015; le nombre de réfugiés arrivant dans ce pays a toutefois considérablement diminué à la suite de l’accord conclu en mars 2016 entre l’UE et la Turquie.

60 000 personnes se trouvent actuellement dans les camps de réfugiés en Grèce. La plupart d’entre elles avaient l’intention de se rendre en Allemagne ou en Suède, mais la fermeture des frontières a fait de la Grèce un pays non plus de transit mais de séjour de plus longue durée. Aussi les questions de scolarité et d’intégration sont-elles désormais examinées et des solutions progressivement mises en place.

L’on ne dispose d'aucune donnée permettant de déterminer combien de personnes handicapées se trouvent parmi ces 60 000 réfugiés. Aucune procédure officielle ne permet de les recenser: leur identification se fait de manière informelle ou au cas par cas.

Une fois identifiés, les adultes et les enfants handicapés sont logés dans des centres d’accueil ouverts et bénéficient des meilleures conditions de vie possible compte tenu du contexte. Des efforts ont été consentis pour garantir l’accessibilité des lieux d'accueil où vivent des réfugiés handicapés, notamment les conteneurs, locaux ou tentes ainsi que les installations sanitaires. Toutefois, compte tenu de la déclivité du terrain, de l’isolement, du manque de ressources, etc., la mobilité et l’accès constituent certainement un défi. La semaine précédant la mission, un nouveau programme a été lancé en faveur de la scolarisation des enfants réfugiés, mais il ne prend pas en compte les enfants handicapés.

La mission a permis d'accroître la sensibilisation à la situation des réfugiés handicapés: le NCDP projette de suivre ce dossier avec le Haut-commissariat des Nations unies pour les réfugiés et le gouvernement grec afin de coordonner l’approche à l’égard des réfugiés handicapés en Grèce. La visite a en outre clairement mis en évidence que les organisations et institutions s’occupant des réfugiés devraient coopérer plus étroitement avec les organisations représentatives des personnes handicapées pour faire en sorte que les droits des réfugiés handicapés soient dûment pris en compte.

La réponse communément donnée à la question posée par la délégation du CESE concernant ce que l’UE devrait faire est «nous avons désormais besoin d’actes concrets et agir ne signifie pas ériger des barrières». Il convient de faire en sorte que le processus de relocalisation fonctionne et de répondre rapidement aux demandes d’asile et de regroupement familial.  Il est essentiel de renforcer les capacités des collectivités locales et des autres organisations qui prêtent aide et assistance aux réfugiés. Il y a lieu de prendre des mesures pour assurer l'accès aux services pour les réfugiés en gardant à l’esprit que cela fait plusieurs années maintenant que les dépenses publiques font l’objet de coupes importantes en Grèce.

Le 14 février 2017, le CESE organisera une audition sur le thème des réfugiés handicapés afin de présenter les principales conclusions et recommandations de la mission aux autres institutions européennes et parties prenantes pertinentes.

---

Αντιπροσωπεία της ΕΟΚΕ αξιολογεί την κατάσταση των προσφύγων και των άλλων μεταναστών με αναπηρία στις δομές υποδοχής της Λέσβου και της Αθήνας

Αντιπροσωπεία της μόνιμης ομάδας μελέτης «Δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία» της ΕΟΚΕ, η οποία απαρτιζόταν από τον κ. Ιωάννη Βαρδακαστάνη (Ομάδα III), τον κ. Bernard Noël (Ομάδα ΙΙ) και τον κ. Dare Stojan (Ομάδα I), επισκέφθηκε την Ελλάδα από τις 12 έως τις 14 Οκτωβρίου, συνοδευόμενη από τη διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία κ. Catherine Naughton. Η αντιπροσωπεία της ΕΟΚΕ επικουρήθηκε από την κ. Valeria Atzori, μέλος του προσωπικού της Γραμματείας, και την κ. Μαρία Καμπούρη της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία Ελλάδος (ΕΣΑμεΑ).

Στόχος της επίσκεψης, η οποία διοργανώθηκε με τη βοήθεια της ΕΣΑμεΑ Ελλάδος, ήταν η αξιολόγηση της κατάστασης των προσφύγων και των άλλων μεταναστών με αναπηρία στις δομές υποδοχής της Λέσβου και της Αθήνας.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής της, η αντιπροσωπεία της ΕΟΚΕ συναντήθηκε με εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης, διεθνών και τοπικών οργανώσεων και του αρμόδιου για τη μετανάστευση ελληνικού υπουργείου.

Το 2015 υπολογίζεται ότι ένα εκατομμύριο άνθρωποι πέρασαν από την Ελλάδα, αλλά –έπειτα από τη σύναψη της συμφωνίας της ΕΕ με την Τουρκία τον Μάρτιο του 2016– ο αριθμός των αφίξεων προσφύγων μειώθηκε σημαντικά.

Αυτή τη στιγμή, οι προσφυγικοί καταυλισμοί στην Ελλάδα φιλοξενούν 60.000 άτομα, τα οποία στην πλειονότητά τους σχεδίαζαν να μεταβούν στη Γερμανία ή στη Σουηδία, αλλά το κλείσιμο των συνόρων μετέτρεψε την Ελλάδα από χώρα διέλευσης σε τόπο μεγαλύτερης παραμονής. Κατά συνέπεια, αρχίζουν πλέον να συζητούνται θέματα όπως η σχολική φοίτηση και η ένταξη και να αναλαμβάνονται σταδιακά μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση.

Δεν υπάρχουν στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των ατόμων με αναπηρία που περιλαμβάνονται μεταξύ αυτών των 60.000. Η διαδικασία ταυτοποίησης δεν βασίζεται σε τυποποιημένες διαδικασίες και πραγματοποιείται ανεπίσημα ή περιστασιακά.

 Έπειτα από την ταυτοποίησή τους, τα παιδιά και οι ενήλικες με αναπηρία στεγάζονται σε ανοικτά κέντρα υποδοχής και υπό τις καλύτερες δυνατές συνθήκες διαβίωσης, εντός των ορίων που θέτει η υφιστάμενη κατάσταση. Έχουν καταβληθεί προσπάθειες για να καταστούν προσβάσιμοι οι χώροι υποδοχής στους οποίους διαμένουν πρόσφυγες με αναπηρία, συμπεριλαμβανομένων τόσο των προκατασκευασμένων καταλυμάτων (κοντέινερ), των δωματίων ή των σκηνών όπου φιλοξενούνται όσο και των εγκαταστάσεων υγιεινής. Ωστόσο, το λοφώδες έδαφος, οι απομακρυσμένες τοποθεσίες, οι περιορισμένοι πόροι κ.ά. μετατρέπουν την κινητικότητα και την εξασφάλιση πρόσβασης σε πραγματική πρόκληση. Μια εβδομάδα πριν από την πραγματοποίηση αυτής της αποστολής εγκαινιάστηκε ένα νέο πρόγραμμα για τη φοίτηση παιδιών προσφύγων στο σχολείο, το οποίο όμως δεν περιελάμβανε καμία πρόβλεψη για τα παιδιά προσφύγων με αναπηρία.

Η αποστολή σημείωσε επιτυχία ως προς την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης σχετικά με την κατάσταση των προσφύγων με αναπηρία: η ΕΣΑμεΑ προτίθεται να μεριμνήσει, από κοινού με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNHCR) και τις αρμόδιες ελληνικές αρχές, για τον συντονισμό του τρόπου αντιμετώπισης των προσφύγων με αναπηρία στην Ελλάδα. Κατέστη επίσης σαφές ότι οι οργανώσεις και οι οργανισμοί που ασχολούνται με την κατάσταση των προσφύγων θα πρέπει να συνεργάζονται στενά με τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ΑμεΑ (DPO), με στόχο τη δέουσα προσέγγιση των δικαιωμάτων των προσφύγων με αναπηρία.

Η αντιπροσωπεία της ΕΟΚΕ διαπίστωσε ότι συνηθισμένη παρατήρηση στην ερώτηση σχετικά με το τι πρέπει να κάνει η ΕΕ ήταν η εξής: «τώρα χρειάζεται δράση και η ύψωση φρακτών δεν αποτελεί δράση». Η ευρωπαϊκή διαδικασία μετεγκατάστασης οφείλει να τελεσφορήσει για την εξασφάλιση ταχείας απάντησης στις αιτήσεις ασύλου και οικογενειακής επανένωσης.  Η ενίσχυση της ικανότητας των τοπικών αρχών και των λοιπών φορέων που παρέχουν βοήθεια και στήριξη στους πρόσφυγες είναι θεμελιώδους σημασίας. Ενδείκνυται να εφαρμοστούν μέτρα με στόχο να διασφαλιστεί η πρόσβαση των προσφύγων σε διάφορες υπηρεσίες, έχοντας πάντοτε κατά νου ότι η Ελλάδα βιώνει επί σειρά ετών τεράστιες περικοπές στις δημόσιες δαπάνες της.

Στις 14 Φεβρουαρίου 2017, η ΕΟΚΕ θα διοργανώσει ακρόαση σχετικά με τους πρόσφυγες με αναπηρία για να παρουσιάσει τα κυριότερα συμπεράσματα και πορίσματα αυτής της αποστολής της στα άλλα ευρωπαϊκά όργανα και στους λοιπούς ενδιαφερόμενους φορείς.